สัมผัสความงดงามของปีกผีเสื้อกลางวัน แมลงที่ได้ชื่อว่าสวยงามที่สุด พร้อมเรียนรู้ลวดลายและสีสันที่อันเป็นเอกลักษณ์ที่สะท้อนให้เห็นวิธีการดำรงชีวิตของมันได้อย่างน่าอัศจรรย์
ป่าไม้เขตร้อนชื้นแถบศูนย์สูตรของไทยมีภูมิอากาศและความอุดมสมบูรณ์ที่เอื้อต่อการดำรงชีพของส่งม่ชีวิต ตั้งแต่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมไปจนถึงแมลงตัวเล็กจิ๋วอย่างผีเสื้อกลางวัน ราชินีแห่งแมลงที่ได้ชื่อว่าสวยงามที่สุดในโลก
โดยประเทศไทยมีการค้นพบผีเสื้อกลางวันทั้งหมด 5 วงศ์ และมีการจำแนกชนิดพันธุ์ผีเสื้อแล้วไม่น้อยกว่า 1,300 ชนิด ขณะที่ทั่วโลกมีการค้นพบผีเสื้อไม่ต่ำกว่าแสนชนิด
ผีเสื้อแต่ละชนิดมีลวดลายและสีสันที่สวยงามแปลกตาและเป็นเอกลักษณ์ ปีกผีเสื้อไม่ได้มีค่าแค่ความสวยงามเท่านั้น หากแต่ยังสะท้อนถึงการดำรงชีวิตและการเอาตัวรอดของมันด้วย เราอาจรู้สึกว่าผีเสื้อไร้สีสันเป็นเพียงผีเสื้อธรรมดาๆ แต่ความธรรมดาในสายตาของมนุษย์กลับเป็นสิ่งพิเศษที่ธรรมชาติสรรค์สร้างให้ผีเสื้อแต่ละชนิด
ผีเสื้อเพศผู้ชอบกางปีกอวดสีสันที่สดใสเพื่อดึงดูดผีเสื้อเพศเมีย บางชนิดมีสีสันและรูปทรงของปีกกลมกลืนกับสภาพแวดล้อม เช่น มีรูปปีกเหมือนใบไม้และมีสีเดียวกับใบไม้แห้งเพื่อพรางตัวเองจากสายตาของสัตว์นักล่า ผีเสื้อบางชนิดมีจุดกลมโตคล้ายดวงตาสัตว์อยู่บนปีกเพื่อใช้ข่มขู่หรือหลอกล่อศัตรู ขณะที่บางชนิดปรับเปลี่ยนสีสันและลวดลายได้คล้ายหรือใกล้เคียงกับผีเสื้อที่มีพิษเพื่อเอาตัวรอด ลวดลายต่างๆ ของผีเสื้อจึงไม่ใช่เรื่องบังเอิญหรือไร้ความหมาย แต่จะเป็นประโยชน์กับตัวผีเสื้อเองไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง
นอกเหนือจากความหมายบนแผ่นปีกแล้ว องค์ประกอบบนแผ่นปีกก็น่าพิศวงไม่แพ้กัน เพราะปีกผีเสื้อมิใช่แผ่นบางๆ ที่ถูกแต่งแต้มด้วยสีสันเหมือนแผ่นกระดาษระบายสีเท่านั้น แต่ประกอบขึ้นจากเนื้อเยื่อบางๆ ที่มีเส้นปีกเป็นโครงร่าง สีสันและลวดลายบนแผ่นปีกที่เราเห็นแท้จริงเกิดจากเกล็ดชิ้นเล็กๆ นับแสนชิ้นเรียงซ้อนกันคล้ายกระเบื้อมุงหลังคา โดยเกล็ดปีกแต่ละชิ้นจะมีโคนที่ใช้ยึดเกาะกับแผ่นปีก และสีสันบนปีกผีเสื้อแต่ละสี คือ เกล็ดปีกที่มีสีเดียวกันเรียงซ้อนกันอยู่
ยกตัวอย่างเช่น ผีเสื้อที่มีปีกสีดำและมีจุดแต้มสีเขียว จะมีแผ่นปีกที่ประกอบด้วยเกล็ดปีกสีเขียวเรียงซ้อนกันเป็นกลุ่ม รายล้อมด้วยเกล็ดปีกสีดำอีกที แต่เกล็ดปีกจะไม่คงทนถาวรและหลุดร่อนได้ง่ายเมื่อถูกสัมผัส ใครที่เคยจับผีเสื้อจะพบว่ามีผงสีติดอยู่ที่มือ ซึ่งก็คือเกล็ดปีกผีเสื้อนั่นเอง
สีสันของเกล็ดปีกจะสดใสมากในช่วงที่ผีเสื้อเพิ่งออกจากดักแด้ใหม่ๆ และจะค่อยๆ ซีดจางและหลุดร่อนไปตามอายุขัย โดยไม่สามารถสร้างทดแทนขึ้นใหม่ได้ นอกจากนี้เกล็ดปีกของผีเสื้อยังส่งผลต่อการบินของมันอีกด้วย เพราะเกล็ดปีกที่หลุดร่วงไปทำให้ผีเสื้อบินได้ช้าลง
มกราคม 2549
