ในแอฟริกาและชุมชนชาวแอฟริกันในที่อื่นๆ หน้ากากอาจเปลี่ยน
มนุษย์เดินดินให้กลายเป็นทวยเทพ และแฝงนัยทางการเมือง
ในโลกแห่งจิตวิญญาณ หน้ากากเป็นมากกว่าแค่เครื่องพรางโฉม แต่อาจถึงกับเปลี่ยนแปลงตัวตนของผู้สวมใส่ ชายที่สวมหน้ากาก (โดยมากมักเป็นผู้ชายเสมอ) อาจพูดด้วยน้ำเสียงผิดแผกออกไป อีกทั้งท่วงท่าและอากัปกิริยายังอาจแตกต่างไปจากเดิม เพราะตอนนี้เขากลายเป็นอีกบุคคลหนึ่ง หรือสิ่งมีชีวิตอีกอย่างหนึ่งไปแล้ว เมื่อหน้ากากถูกหยิบขึ้นสวมใส่ เส้นแบ่งระหว่างโลกแห่งความจริงและมายา เทพและมนุษย์ ความเป็นและความตาย ก็พร่าเลือนไป ชายสวมหน้ากากหาใช่กำลังสวมอีกบทบาทหนึ่ง ทว่าตอนนี้เขาได้กลายเป็นตัวละครนั้นไปเสียแล้ว
หน้ากากถือเป็นเครื่องประดับชิ้นเอกของชุด ซึ่งมักประกอบไปด้วยเครื่องตกแต่งหลากหลายที่ผู้สวมหน้ากากถือไว้ขณะร่ายรำในพิธีที่จัดขึ้นต่อหน้าชุมชน ระบำหน้ากากบางครั้งเป็นเรื่องของความบันเทิง เช่น การเดินพาเหรดหรือ การเริงรำที่ช่วยตอกย้ำอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของชุมชน แต่หลายครั้งเกี่ยวพันอย่างลึกซึ้งกับพิธีกรรมเชิงสังคม หรือศาสนา ในการแสดงเหล่านี้ ผู้สวมหน้ากากอาจทำหน้าที่ประหนึ่งผู้พิทักษ์ศีลธรรม โดยชี้แนะ ลงโทษ และธำรงรักษาไว้ซึ่งกฎระเบียบ หรือแม้แต่เป็นประธานในช่วงเวลาแห่งการเปลี่ยนผ่านสำคัญๆ เช่น จากวัยเด็กสู่วัยหนุ่ม จากประชาชนคนธรรมดาไปสู่การเป็นผู้นำ หรือจากการเพาะปลูกไปสู่การเก็บเกี่ยว
ฟิลลิส กาเลมโบ ท่องไปทั่วแอฟริกาและเฮติเป็นเวลากว่า 20 ปี เพื่อเก็บภาพศิลปะแห่งระบำหน้ากาก เมื่อถามว่าหน้ากากมีอะไรน่าสนใจนักเล่า กาเลมโบบอกว่า “ฉันมองว่ามันเป็นเรื่องของความคิดสร้างสรรค์ค่ะ แล้วก็ไม่ได้เน้นแค่หน้ากาก แต่มองในภาพรวมขององค์ประกอบต่างๆ และความโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ของชุดในพิธีกรรม” ในการถ่ายภาพ กาเลมโบตระเวนไปตามหัวเมืองต่างๆ รวมทั้งหมู่บ้านห่างไกล และอาศัยมัคคุเทศก์ในการเสาะหาพิธีกรรมหน้ากากต่างๆ เธอจัดแสงและวางขาตั้งกล้องหันเข้าหากำแพง รั้ว หรือผนังบ้าน แล้วปล่อยให้ผู้เป็นแบบโพสท่าด้วยตนเอง เธอถ่ายภาพด้วยฟิล์ม 120 ซึ่งมีม้วนละ 12 ภาพ พอหมดม้วนก็เป็นอันเสร็จ กาเลมโบบอกว่า “ถ้าได้ภาพก็คือได้ค่ะ ไม่ได้ก็คือไม่ได้” โชคดีที่ส่วนใหญ่แล้วเธอมักจะได้ภาพที่ต้องการเสียด้วย
พฤษภาคม 2555
