เซลล์ที่ร่างกายมนุษย์สร้างขึ้นใหม่ในแต่ละวัน ส่วนใหญ่เป็นเซลล์เม็ดเลือดแดง
เพื่อให้มนุษย์สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ยืนนาน ร่างกายของคนเราจึงมีกระบวนการเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ เกิดขึ้นอยู่ตลอดเวลา ซึ่งล่าสุดผลการวิจัยจากสถาบันวิทยาศาสตร์ไวซ์มานน์ของอิสราเอลชี้ว่า ในเวลา 1 วินาที มีการสร้างเซลล์ใหม่ขึ้นโดยเฉลี่ยถึง 3.8 ล้านเซลล์ ซึ่งในจำนวนนี้ส่วนใหญ่เป็นเซลล์เม็ดเลือดแดง
รายงานวิจัยดังกล่าวซึ่งตีพิมพ์ในวารสาร Nature Medicine นับเป็นผลคำนวณใหม่ที่ประเมินอัตราการสร้างและผลัดเปลี่ยนเซลล์ร่างกายโดยเฉลี่ยของมนุษย์ได้ใกล้เคียงที่สุดเท่าที่เคยมีมา
อัตราการสร้างเซลล์ใหม่ 3.8 ล้านเซลล์ต่อวินาที เท่ากับว่าร่างกายผลิตเซลล์ใหม่ทั้งสิ้นราว 3.3 แสนล้านเซลล์ต่อวัน ในจำนวนนี้ 86% เป็นเซลล์เม็ดเลือดแดงและเม็ดเลือดขาว อีก 12% คือเซลล์บุผนังลำไส้ ส่วนที่เหลืออีกเพียง 2% เป็นเซลล์ร่างกายชนิดอื่น ๆ
ผลการศึกษาใหม่นี้ลบล้างความเชื่อที่มีมานานว่า ร่างกายคนเราจะเปลี่ยนเซลล์ทุกประเภทในตัวจนครบหมดสิ้นทุกรอบ 7 ปี แต่ความเป็นจริงแล้วการผลัดเปลี่ยนเซลล์ร่างกายมีความซับซ้อนกว่านั้นมาก เซลล์บางชนิดอาจมีอายุอยู่เพียงไม่กี่วัน ในขณะที่เซลล์ประสาทในสมองส่วนซีรีเบลลัมและเซลล์ไขมันในเลนส์ตา ไม่มีการผลัดเปลี่ยนใหม่ โดยจะอยู่ได้นานเท่ากับอายุขัยของบุคคลนั้นเลยทีเดียว
อย่างไรก็ตาม อัตราการสร้างและผลัดเปลี่ยนเซลล์ที่คำนวณได้ใหม่นี้ เป็นค่าเฉลี่ยมาตรฐานที่คิดจากมนุษย์ต้นแบบ ซึ่งเป็นผู้ชายที่มีสุขภาพดีอายุ 20-30 ปี น้ำหนัก 70 กิโลกรัม สูง 170 เซนติเมตร
ในแต่ละวันเซลล์บุผนังลำไส้ถูกผลัดเปลี่ยนมากเป็นอันดับสองในร่างกาย
ทีมผู้วิจัยใช้ข้อมูลอายุขัยของเซลล์แต่ละชนิดจากงานวิจัยในอดีต รวมทั้งคำนวณหามวลของเซลล์แต่ละชนิดจากค่าเฉลี่ยมวลของเซลล์ร่างกายโดยรวมด้วย จากนั้นจึงนำมาคำนวณอีกครั้ง จนได้อัตราการสร้างและผลัดเปลี่ยนเซลล์ใหม่ของมนุษย์ ทั้งในแบบนับเป็นจำนวนเซลล์ และแบบคิดเป็นปริมาณเนื้อสาร
การคำนวณในแบบหลังให้ผลต่างออกไปเล็กน้อย โดยพบว่าร่างกายคนเราสร้างเซลล์ใหม่ 80 กรัมต่อวัน แต่มวลของเซลล์เม็ดเลือดใหม่มีปริมาณพอกันกับเซลล์บุผนังลำไส้ใหม่ที่ 48% และ 41% ตามลำดับ ที่เหลือคือเซลล์ผิวหนัง 4% และเซลล์ไขมันอีก 4% ด้วยกัน
แม้อัตราการสร้างและผลัดเปลี่ยนเซลล์ใหม่ที่แท้จริงของแต่ละคน อาจเบี่ยงเบนจากค่ามาตรฐานข้างตนได้ตามวัย เพศ น้ำหนักส่วนสูง และเงื่อนไขทางสุขภาพ แต่ตัวเลขที่คำนวณได้ในครั้งนี้ จะมีประโยชน์อย่างยิ่งต่อการใช้อ้างอิงในงานวิจัยทางการแพทย์ ซึ่งมุ่งจะทำความเข้าใจการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ รวมทั้งศึกษาบทบาทของการผลัดเปลี่ยนเซลล์ในการรักษาโรคร้ายหลายชนิด
24 มกราคม 2021
https://www.bbc.com/thai/features-55786664
