สัปดาห์นี้งานมหกรรมพืชสวนโลกเฉลิมพระเกียรติฯ ราชพฤกษ์ 2554 ก็เริ่มเปิดอย่างเป็นทางการ นับเป็นจุดนัด พบของพฤกษชาตินานาพรรณจากหลายประ เทศทั่วโลก ที่คนไทยไม่ควรพลาดโอกาส
หนึ่งในจำนวนสวนพฤกษศาสตร์ทั้งหลายนั้นมีการจัดแสดงของสวนสมุนไพร ที่นำมาใช้ สอยประโยชน์ในการดูแลสุขภาพ ทั้งอาหารและยา ครอบคลุมกลุ่มโรคเรื้อรัง โรคในระบบทางเดินอาหาร โรคในระบบทางเดินหายใจ กลุ่ม สมุนไพรที่มีน้ำมันหอมระเหย ยาบำรุงกำลังที่กำลังมาแรงหรือไม้ใช้สอยอื่นๆ
การแสดงในส่วนของสมุนไพรยังได้ผนวกภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทยจากภาคต่างๆ รวมถึงการแปรรูปผลิตภัณฑ์ อาหารและยา สมุนไพร 4 ภาคไว้อย่างน่าสนใจ และหนึ่งในกิจกรรมที่อยากเชิญชวนทุกท่านหาโอกาสเข้าร่วมให้ได้คือการสาธิตการนำสมุนไพรไปแปรรูปใช้ในชีวิตประจำวัน
โดยจะเน้นที่ราชพฤกษ์หรือคูน ในฐานะที่เป็นตัวเอกของงาน เพื่อแสดงให้เห็นว่าต้นราชพฤกษ์นั้นสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้มากกว่าที่เรารู้จัก จะมีการจัดแสดงเรื่องน้ำมันราชพฤกษ์ ลูกประคบ ชา ยาพอก และธูป
ต้นราชพฤกษ์ หรือที่เรียกว่าลมแล้ง หรือคูน เป็นพืชในวงศ์ Fabaceae มีชื่อวิทยาศาสตร์ Cassia fistula Linn. ที่เรียกกันว่าลมแล้ง เนื่องจากจะออกดอกในช่วงหน้าร้อน ดอกสีเหลืองบานสะ พรั่งเต็มต้น บางต้นก็ผลัดใบเหลือแต่ดอกสีเหลืองท้าทายความร้อน ความสวยงามของดอกคูน ลักษณะ และดอกที่สวยงามของคูน จึงมีชื่อเรียกภาษาอัง กฤษว่า Golden shower ตามลักษณะของดอก
คูนเป็นพืชพื้นเมืองของเอเชียใต้ ตั้งแต่ทางตอนใต้ของปากีสถาน ไปจนถึงอินเดีย พม่า และศรีลังกา คนในแถบนี้จึงเรียนรู้การนำคูนไปใช้ประ โยชน์อย่างกว้างขวาง ในภาษาสันสกฤตจะเรียกต้น คูนว่า สุวรรณาคา หรืออารฆัธ หรือราชตารู หรือแม้แต่คำว่าราชพฤกษ์เองชาวอินเดียก็เรียกตามนี้ สมัยที่อังกฤษปกครองอินเดีย ได้มีการบันทึกสรรพ คุณการใช้ประโยชน์ไว้ในสรรพคุณยาหลวงของอัง กฤษและอินเดียว่า ชาวเมืองแถบเหนือแม่น้ำสินธุของอินเดีย ใช้ใบโขลกพอกแก้โรคปวดข้อและอัม พาต โดยใช้ ใบที่โขลกถูนวดตามร่างกายส่วนที่เป็น
ในอินเดียนำส่วนของฝัก เปลือก ราก ดอก ใบ ใช้ทำยา ชาวฮินดูก็นิยมใช้แพร่หลายเช่นกัน จะนำเอารากทำเป็นยาระบาย เชื่อว่าช่วยระบายไข้ รักษาไข้และหัวใจ ช่วยถ่ายสิ่งโสโครกออกจากร่างกาย แก้อาการเซื่องซึม หนักศีรษะ หนักตัว เป็นยาที่ทำให้ชุ่มชื่นในทรวงอก ในบางภาคของอินเดียก็ใช้เป็นยาแก้ไข้ แก้อาการหายใจขัด ถือเป็นยาที่ไม่อันตรายใช้ได้กับเด็กและสตรีมีครรภ์ และผู้สูงอายุ ได้ปลอดภัย
สำหรับงานมหกรรมพืชสวนโลกเฉลิมพระเกียรติฯ ราชพฤกษ์ 2554 ครั้งนี้ ผู้จัดโดยกรมวิชาการเกษตร ร่วมกับสถาบันการแพทย์แผนไทยเนตรดาว ได้เปิดเวทีอบรมฟรี ในการนำคูนมาใช้เป็นยากลางบ้าน ในเรื่อง
- ชาสุวรรณาคา ที่ทำจากใบคูน จะช่วยในเรื่องของกลุ่มสมองและมีปัญหาเส้นเลือดในสมองตีบ สารจากใบคูนจะช่วยทำให้ระบบการไหลเวียนดีขึ้น นอกจากนี้ยังช่วยได้ดีของผู้ป่วยกลุ่มอัมพฤกษ์อัมพาต เพราะมีปัญหาจากสมองเหมือนกัน เหมาะที่จะทำเป็นยาดื่มควบคู่กับการรักษาอื่นๆ ได้
- น้ำมันนวดราชพฤกษ์ เป็นการเคี่ยวน้ำมันจากใบคูน จะได้น้ำมันเข้มข้น ที่สามารถนำมาปรุงเป็นน้ำมันนวดตัวสูตรร้อน และสูตรเย็นได้ตามต้องการ ใช้นวดกลุ่มที่มีปัญหาเรื่องเส้นและอัมพฤกษ์อัมพาต
- ลูกประคบราชตารู อันนี้เป็นลูกประคบตามสั่ง โดยใช้ใบคูนเป็นยาตั้งต้น ประกอบด้วย กระวาน อบเชยเทศ เทียนดำ ขมิ้นอ้อย ซึ่งยาสมุนไพรกลุ่มนี้เป็นพวกกลุ่มยาลูกประคบสูตรโบราณ จะไม่เหมือนทุกวันนี้ที่จะมีขมิ้นชันและไพลเป็นตัวหลัก ซึ่งจะมีกลิ่นค่อนข้างแรง ลูกประคบพวกนี้จะปรุงตามความต้องการของผู้เข้าอบรมที่ต้องการถือกลับบ้าน โดยจะดูตามโรคและอาการ ซึ่งแต่ละคนจะได้ไม่เหมือนกัน
- ผงพอกคูนคาดข้อ อันนี้จัดเป็นยาโบราณอีกอย่างหนึ่ง หมอโบราณใช้ใบคูนบดเป็นผงเข้าตัวยาด้วยกรรมวิธีง่ายๆ นำไปใช้คาดตามข้อ ตามแนวเส้นที่ปวด ตามแนวเส้นอัมพฤกษ์อัมพาต หรือใช้พอกเท้า จะช่วยให้เกิดการไหลเวียนของระบบ และลดอาการปวดอักเสบได้ดีอย่างเห็นได้ชัด และผู้พอกเท้ายังมีความรู้สึกง่วงนอน และผ่อนคลายมากขึ้น
ตำรับยาสูตรนี้น่าสนใจมาก เพราะยังสามารถใช้ได้กับผู้ป่วยที่อัมพาตใบหน้าครึ่งซีก ตาไม่หลับ มุมปากตก และใช้พอกคาดตามข้อช่วยดูดลมตามที่โบราณเรียก คือการบรรเทาอาการปวดตามข้อนั่นเอง และใช้ได้ดีกับผู้ป่วยโรคเกาต์
- ธูปสาวหาว ตัวนี้เป็นการนำผักตบชวามาใช้ประโยชน์ เพราะช่วงน้ำท่วมที่ผ่านมามีผัก ตบชวาเยอะมาก จริงๆ แล้วมันยังใช้ประโยชน์ อื่นๆ ได้นอกเหนือจากเครื่องจักสาน และเกษตร กรรม คือ การนำมาทำยา เพราะด้านพฤกษ ศาสตร์ก็เป็นที่ยอมรับว่า ผักตบชวาและผักตบไทยนั้นจัดเป็นยาสมุนไพรที่ดีอีกตัวหนึ่ง โดยเฉพาะสรรพคุณในการดูดสารพิษ ขับล้างสารพิษ ซึ่งสามารถนำไปทำเครื่องดื่มในรูปแบบของชาสมุนไพรได้ แต่ติดตรงที่ว่าแหล่งที่เราไปเอาผักตบนั้นต้องสะอาดจริง หรือมั่นใจว่ากินได้ สรรพคุณยังไล่แมลง ลดผื่นคันได้ด้วย
โหมโรงต้อนรับงานพืชสวนก่อน ใครสนใจต้องไปเข้าร่วมอบรมที่สวนสมุนไพรในงานพืชสวนโลก ราชพฤกษ์ 54 ที่จังหวัดเชียงใหม่.
ไทยโพสต์ 11 ธันวาคม 2554
