เผยสองสุดยอดกลยุทธ์ในการเอาตัวรอดของกิ้งก่าคามิลเลียน ได้แก่ การเปลี่ยนสีสันบนเรือนร่างอันน่าทึ่งและลิ้นที่ว่องไวปานสายฟ้า

โลกคงมีสัตว์อีกเพียงไม่กี่ชนิดที่เทียบรัศมีกิ้งก่าคาเมเลียนได้ในแง่ของความสามารถทางสรีระอันน่าอัศจรรย์ ตั้งแต่ลิ้นที่ยาวกว่าลำตัวพุ่งออกไปตวัดจับแมลงได้ในชั่วเสี้ยววินาที  สายตาที่มองเห็นได้ชัดแจ๋วราวกับกล้องส่องทางไกลหมุนได้รอบทิศทาง  เท้าที่มีนิ้วเท้าแยกออกเป็นสองชุดทำหน้าที่ยึดจับได้แน่นหนาราวปากคีบ เขาที่ยื่นออกมาจากคิ้วและจมูก ไปจนถึงแผงคอที่สวยงามราวกับผ้าลูกไม้

            จากคุณลักษณะพิสดารทั้งหลายแหล่ของกิ้งก่าคาเมเลียน สิ่งหนึ่งที่โดดเด่นที่สุดและเป็นที่รู้จักมาตั้งแต่โบร่ำโบราณคือ ผิวหนังที่เปลี่ยนสีสันได้  ดังความเชื่อที่ว่า กิ้งก่าคาเมเลียนสามารถเปลี่ยนสีผิวหนังไปตามสิ่งที่มันจับต้องหรือสัมผัส แม้การเปลี่ยนสีในบางครั้งจะช่วยให้พวกมันกลมกลืนไปกับสภาพแวดล้อมก็จริง แต่สีผิวหนังที่เปลี่ยนไปแท้จริงแล้วเป็นปฏิกิริยาทางสรีรวิทยาเพื่อการสื่อสารเสียส่วนใหญ่ กิ้งก่าคาเมเลียนเป็นสัตว์ เลื้อยคลานจำพวกกิ้งก่าชนิดเดียวที่ใช้สีสันแทนภาษาและการแสดงออกเกี่ยวกับสิ่งต่างๆที่กระทบมัน ทั้งการเกี้ยวพาราสี การแข่งขัน และความเครียดที่เกิดจากสภาพแวดล้อม

            อย่างน้อยนี่คือความเชื่อในปัจจุบัน คริสโตเฟอร์ แอนเดอร์สัน นักชีววิทยาและผู้เชี่ยวชาญด้านกิ้งก่าคาเมเลียนที่มหาวิทยาลัยบราวน์ บอกว่า “แม้กิ้งก่าคาเมเลียนจะเป็นที่สนใจมานานหลายร้อยปี แต่ปัจจุบันยังคงมีปริศนามากมายเกี่ยวกับสัตว์ชนิดนี้ เรายังคงพยายามทำความเข้าใจกลไกการทำงานของมันอยู่ครับ” ตั้งแต่การแลบลิ้นออกไปอย่างรวดเร็วไปจนถึงฟิสิกส์ของการเปลี่ยนสีผิวหนัง

            เมื่อสหภาพสากลว่าด้วยการอนุรักษ์หรือไอยูซีเอ็น เผยแพร่บัญชีแดง (Red List) ฉบับใหม่เกี่ยวกับสถานะเชิงอนุรักษ์ของกิ้งก่าคาเมเลียนเมื่อเดือนพฤศจิกายนปีก่อน ชนิดพันธุ์กิ้งก่าคาเมเลียนอย่างน้อยครึ่งหนึ่งจัดว่าถูกคุกคามหรือใกล้ถูกคุกคาม แอนเดอร์สันเป็นสมาชิกคนหนึ่งในกลุ่มผู้เชี่ยวชาญเรื่องกิ้งก่าคาเมเลียนของไอยูซีเอ็น เช่นเดียวกับคริสตัล ทอลลี นักชีววิทยาผู้ได้รับทุนเนชั่นแนล จีโอกราฟฟิก  ทอลลีเดินทางไปค้นคว้าวิจัยทางตอนใต้ของแอฟริกาและบันทึกการค้นพบกิ้งก่าคาเมเลียนชนิดใหม่ๆ รวมถึงแหล่งอาศัยที่กำลังหดหายไป

            ในจำนวนชนิดพันธุ์กิ้งก่าคาเมเลียนที่รู้จักกันกว่า 200 ชนิด  ราวร้อยละ 40 พบบนเกาะมาดากัสการ์ นอกนั้นส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในทวีปแอฟริกา  และมากกว่าร้อยละ 20 ของชนิดพันธุ์ที่รู้จักกันได้รับการระบุชนิดในช่วง 15 ปีที่ผ่านมานี้เอง

            แอนเดอร์สันศึกษาการล่าเหยื่อของกิ้งก่าคาเมเลียนอย่างละเอียด โดยใช้กล้องที่จับภาพได้ถึง 3,000 เฟรมต่อวินาทีเขาถ่ายทำฉากการกินจิ้งหรีดนาน 0.56 วินาทีของกิ้งก่าคาเมเลียนและตัดต่อเป็นวิดีโอความยาว 28 วินาทีที่แสดงให้เห็นกลไกการพุ่งและตวัดลิ้นของมัน

            ความเข้าใจเกี่ยวกับการเปลี่ยนสีผิวหนังของกิ้งก่าคาเมเลียนเพิ่มพูนขึ้นตามกาลเวลาด้วยเช่นกัน และก้าวหน้าไปอย่างมากเมื่อต้นปีนี้หลังการตีพิมพ์งานวิจัยของไมเคิล มิลินโควิตช์ นักวิทยาศาสตร์เคยเชื่อกันมานานแล้วว่า กิ้งก่าคาเมเลียนเปลี่ยนสีเมื่อสารสีในผิวหนังแพร่กระจายไปตามเซลล์ที่เชื่อมต่อกันเหมือนเส้นเลือด แต่มิลินโควิตช์ ซึ่งเป็นนักพันธุศาสตร์เชิงวิวัฒนาการและนักชีวฟิสิกส์ แย้งว่า ทฤษฏีนี้เป็นไปไม่ได้ เพราะกิ้งก่าคาเมเลียนสีเขียวจำนวนมากไม่มีสารสีในผิวหนังที่เป็นสีเขียวเลย

            ดังนั้นมิลินโควิตช์กับเพื่อนร่วมงานที่มหาวิทยาลัยเจนีวาจึงเริ่ม “ศึกษาทั้งในเชิงฟิสิกส์และชีววิทยาไปพร้อมๆกัน” ภายใต้ชั้นเซลล์ผิวหนังที่มีสารสี พวกเขาพบเซลล์ผิวหนังอีกชั้นหนึ่งที่ประกอบด้วยผลึกขนาดนาโน (นาโนสเกล) เรียงตัวกันเป็นโครงข่ายรูปสามเหลี่ยม

            เมื่อนำตัวอย่างผิวหนังของกิ้งก่าคาเมเลียนไปทดสอบภายใต้แรงดันและสารเคมี นักวิจัยกลุ่มนี้พบว่า ผลึกเหล่านี้สามารถ “ปรับแต่ง” เพื่อให้เกิดระยะห่างระหว่างผลึกได้ตามต้องการ ซึ่งจะส่งผลต่อสีของแสงที่สะท้อนจากโครงข่ายผลึกรูปสามเหลี่ยม เมื่อระยะห่างระหว่างผลึกเพิ่มขึ้น สีที่สะท้อนออกมาจะเปลี่ยนไปเรื่อยๆ จากสีฟ้าเป็นเขียว จากเขียวเป็นเหลือง จากเหลืองเป็นส้มและแดง เป็นเหมือนภาพคาไลโดสโคปซึ่งมักพบได้เห็นในกิ้งก่าคาเมเลียนแพนเทอร์เวลาเปลี่ยนจากอารมณ์สงบไปสู่ความรู้สึกตื่นเต้น หรือความรู้สึกสเน่ห์หา

            แม้ว่ากิ้งก่าคาเมเลียนทุกชนิดจะเปลี่ยนสีได้ แต่หลายชนิดไม่สามารถเปลี่ยนสีได้ฉูดฉาดพอที่จะดึงดูดความสนใจของผู้พบเห็น อย่างไรก็ตาม กิ้งก่าคาเมเลียนเกือบทุกชนิดมีเทคนิคอีกอย่างในการข่มขวัญอีกฝ่าย  นั่นคือพวกมันทำให้ตัวเองดูใหญ่ขึ้นด้วยการบีบลำตัวให้ลีบเข้าแต่สูงขึ้นโดยอาศัยการผายซี่โครงที่เชื่อมต่อกันเป็นรูปตัววีเพื่อยกกระดูกสันหลังให้สูงขึ้น  นอกจากนี้ พวกมันยังสามารถทำให้ลำตัวดูใหญ่ขึ้นอีกด้วยการขดหางเข้ามาให้แน่น แล้วใช้กลไกในลิ้นดันให้คอขยายใหญ่

            และแม้กิ้งก่าคาเมเลียนจะพรางตัวจากภัยคุกคามบางชนิดได้ แต่ไม่อาจเอาตัวรอดจากการทำเกษตรด้วยวิธีแผ้วถางป่า ซึ่งทำลายถิ่นอาศัยของพวกมัน ไอยูซีเอ็นกำหนดให้กิ้งก่าคาเมเลียน 9 ชนิดอยู่ในสถานะใกล้สูญพันธุ์อย่างยิ่ง  37 ชนิด  จัดว่าใกล้สูญพันธุ์  20 ชนิดมีแนวโน้มใกล้สูญพันธ์  และ35 ชนิดใกล้ถูกคุกคาม


เรื่องโดย แพทริเชีย เอดมอนส์
ตุลาคม 2558

ภาพ : มนุษย์ปริศนาหน้าใหม่
ภาพโดย : มาร์ก ทีสเซน
คำบรรยายภาพ : โฮโม นาเลดี ที่จอห์น เกอร์ชี ศิลปินแนวบรรพชีวินวิทยา ขึ้นรูปด้วยดินและหล่อด้วยซิลิโคน คือสมาชิกใหม่ล่าสุด ในสกุล โฮโม

ขุมทรัพย์ฟอสซิลที่พบลึกเข้าไปในถ้ำแห่งหนึ่งของแอฟริกาใต้ ก่อให้เกิดคำถามที่ว่า สิ่งใดกันแน่ที่ทำให้เราเป็นมนุษย์

ตอนนั้นเป็นวันที่ 13 กันยายน ปี 2013 สตีฟ ทักเกอร์ และริก ฮันเตอร์ นักสำรวจถ้ำสมัครเล่นสองคนเดินเข้าสู่ถ้ำหินโดโลไมต์ชื่อ  “ไรซิงสตาร์” (Rising Star)  ตั้งอยู่ห่างจากเมืองโจฮันเนสเบิร์กไปทางตะวันตกเฉียงเหนือราว 50 กิโลเมตร   ถ้ำแห่งนี้เป็นที่นิยมในหมู่นักสำรวจถ้ำมาตั้งแต่ทศวรรษ 1960 เครือข่ายทางเดินและคูหาน้อยใหญ่อันซับซ้อนของมันล้วนได้รับการสำรวจและทำแผนที่ไว้อย่างดี  ทักเกอร์และฮันเตอร์หวังจะพบเส้นทางที่ยังไม่ค่อยมีใครใช้กันนัก             

            แต่พวกเขามีภารกิจอื่นในใจ  ในช่วงครึ่งแรกของศตวรรษที่ยี่สิบ  มีการค้นพบฟอสซิลบรรพบุรุษมนุษย์  ยุคแรกๆในภูมิภาคแถบนี้มากเสียจนได้รับการขนานนามว่า  “ต้นกำเนิดแห่งมนุษยชาติ”  แม้ยุคทองแห่งการล่าฟอสซิลของที่นี่จะผ่านมานานแล้ว  แต่นักสำรวจถ้ำทั้งสองต่างรู้ดีว่า  นักวิทยาศาสตร์คนหนึ่งที่มหาวิทยาลัยวิตวอเตอส์แรนด์ในโจฮันเนสเบิร์กกำลังมองหากระดูกอยู่

            ลึกเข้าไปในถ้ำ  ทักเกอร์และฮันเตอร์ใช้เส้นทางแคบๆชื่อ “ซูเปอร์แมนส์ครอว์ล” ที่ได้ชื่อนี้เพราะคนส่วนใหญ่จะผ่านไปได้ก็ต่อเมื่อแนบแขนข้างหนึ่งไว้กับลำตัวและชูแขนอีกข้างขึ้นเหนือศีรษะเหมือนท่าบินของซูเปอร์แมน  พวกเขาผ่านคูหาใหญ่แห่งหนึ่ง  แล้วปีนผนังหินขรุขระขึ้นไปจนสุด  ด้านบนเป็นโพรงเล็กๆสวยงามมีหินย้อยประดับ ทักเกอร์ค่อยๆลดตัวลงในรอยแยกที่พื้นถ้ำ  เท้าของเขาสัมผัสแง่งหินเล็กๆแง่งหนึ่ง  ก่อนจะเจออีกแง่งใต้แง่งนั้น และจากนั้นก็พบแต่ความว่างเปล่า

            เขาหย่อนตัวลงไปและพบว่าตัวเองอยู่ในปล่องถ้ำแคบๆแนวดิ่งที่บางช่วงกว้างเพียง 20 เซนติเมตร  เขาตะโกนเรียกฮันเตอร์ให้ตามลงมา  ทั้งคู่จัดว่ามีรูปร่างผอมบางเป็นพิเศษ  พูดง่ายๆคือมีแต่กล้ามเนื้อกับกระดูก  ถ้าตัวใหญ่กว่านี้อีกหน่อย พวกเขาคงไม่สามารถลงไปตามช่องนั้นได้  และการค้นพบฟอสซิลมนุษย์ที่อาจเรียกได้ว่าตื่นตาตื่นใจที่สุดในรอบครึ่งศตวรรษ  และน่าพิศวงที่สุดอย่างไม่ต้องสงสัย คงไม่มีวันเกิดขึ้น

 

ลี เบอร์เกอร์ นักมานุษยบรรพกาลวิทยา ผู้ขอให้นักสำรวจถ้ำช่วยสอดส่องมองหาฟอสซิล  เป็นชาวอเมริกันร่างใหญ่   ศีรษะเถิกและชอบฉีกยิ้มกว้างจนแก้มแทบปริ   ย้อนหลังไปในช่วงต้นทศวรรษ 1990 ตอนที่เบอร์เกอร์ได้งานที่มหาวิทยาลัยวิตวอเตอส์แรนด์ (เรียกสั้นๆว่า “วิตส์”) และเริ่มออกเสาะหาฟอสซิล ความสนใจในการศึกษาวิวัฒนาการของมนุษย์ได้ย้ายศูนย์กลางไปยังเกรตริฟต์แวลลีย์ในแอฟริกาตะวันออกมานานแล้ว

            นักวิจัยส่วนใหญ่มองว่า  แอฟริกาใต้เป็นเรื่องประกอบในมหากาพย์ว่าด้วยวิวัฒนาการของมนุษย์  ไม่ใช่พล็อตหรือโครงเรื่องหลัก  เบอร์เกอร์ตั้งใจจะพิสูจน์ว่าพวกเขาคิดผิด  แต่การค้นพบที่ไม่ค่อยสลักสำคัญของเขาตลอดระยะเวลาเกือบ 20 ปีมีแต่จะยิ่งตอกย้ำว่า แอฟริกาใต้ไม่มีอะไรจะหยิบยื่นให้เป็นคุณูปการแก่การศึกษาวิวัฒนาการของมนุษย์

            และแล้วในปี 2008  เบอร์เกอร์ก็ค้นพบสิ่งที่มีความสำคัญจริงๆ ระหว่างขุดค้นในสถานที่ซึ่งต่อมาได้ชื่อว่า  มาลาปา (Malapa) ห่างจากถ้ำไรซิงสตาร์ราว 16 กิโลเมตร  เขากับแมตทิว ลูกชายวัย 14 ปี พบฟอสซิลโฮมินินโผล่ออกมาจากกองหินโดโลไมต์


เรื่องโดย เจมี ชรีฟ
ตุลาคม 2558

สมเด็จพระสันตะปาปาพระองค์ใหม่จะเปลี่ยนวาติกัน หรือวาติกันจะเปลี่ยนสมเด็จพระสันตะปาปา ผู้ทรงมุ่งหวังให้พระศาสนจักรคาทอลิกรับใช้คนยากไร้

          คราวที่คนแปลกหน้าราว 7,000 คน ได้เห็นพระองค์เป็นครั้งแรกอย่างไม่คาดฝันบนเวทีสาธารณะ  พระองค์ยังไม่ได้ดำรงตำแหน่งสมเด็จพระสันตะปาปา   ทว่ามีบางสิ่งที่น่าประทับใจในตัวชายผู้นี้   ภายในสตาเดียมลูนาปาร์กใจกลาง  กรุงบัวโนสไอเรส  เมืองหลวงของอาร์เจนตินา ชาวคริสต์นิกายโรมันคาทอลิกและชาวคริสต์นิกายเอวังเยลิสต์ (Evangelist)  มาร่วมงานพิธีที่จัดขึ้นสำหรับคริสตชนทุกนิกาย  ศาสนบริกร (ศิษยาภิบาล) คนหนึ่งบนเวทีเชิญพระสังฆราช (บิชอป)  ของเมืองหลวงแห่งนี้ขึ้นกล่าวบางสิ่งกับผู้เข้าร่วมพิธี  พวกเขาต้องประหลาดใจ  เพราะบุรุษที่ก้าวยาวๆขึ้นมาข้างหน้า นั่งอยู่ด้านหลังตลอดเวลาหลายชั่วโมงราวกับเป็นบุคคลที่ไม่สลักสำคัญใดๆเลย  แม้จะดำรงสมณศักดิ์เป็นถึงพระคาร์ดินัล  แต่ท่านมิได้ห้อยสร้อยกางเขนตามธรรมเนียมคงสวมเพียงเสื้อเชิ้ตและเสื้อนอกกระดุมสองแถวสีดำแบบนักบวชไม่ต่างจากบาทหลวงธรรมดาๆ ที่เคยเป็นเมื่อหลายสิบปีก่อน  ในเวลานั้นหรือเมื่อเก้าปีที่แล้ว  เป็นเรื่องยากที่จะคิดจินตนาการว่า  ในวันหนึ่งข้างหน้า  สุภาพบุรุษชาวอาร์เจนตินาที่สมถะและเคร่งขรึมผู้นี้จะเป็นที่รู้จักไปทั่วโลกในฐานะบุคคลผู้เปี่ยมบารมีและแรงศรัทธา

        ในช่วงต้นท่านพูดภาษาแม่คือภาษาสเปนด้วยน้ำเสียงแผ่วเบาแต่หนักแน่น  โดยไม่มีโน้ตหรือโพยใดๆ  ท่านไม่ได้เอ่ยถึงช่วงเวลาที่เคยมองชาวคริสต์นิกายเอวังเยลิสต์อย่างหมิ่นๆ  แบบเดียวกับสงฆ์คาทอลิกชาวลาตินอเมริกันทั่วไป  แต่บุรุษผู้มีอำนาจสูงสุดใน “ศาสนจักรจริงแท้เพียงหนึ่งเดียว” ของอาร์เจนตินากลับกล่าวว่า  ความแตกต่างเหล่านี้หาได้มีความหมายในสายตาของพระเจ้า  ท่านกล่าวว่า  “เป็นเรื่องดีเพียงใดที่พวกเราพี่น้องได้มารวมตัวกัน  สวดภาวนาร่วมกัน  ดีเพียงใดที่ไม่มีใครยกประวัติแต่หนหลังมากล่าวอ้างบนเส้นทางแห่งศรัทธา  เราแตกต่างกันก็จริง  แต่เราต้องการและเริ่มหันหน้าเข้าหากันแล้ว เป็นความแตกต่างแบบไม่แตกแยก”

          ท่านผายมือทั้งสองออก  ใบหน้ามีชีวิตชีวาขึ้นมา  น้ำเสียงสั่นสะท้านด้วยความรู้สึกแรงกล้า  ท่านวิงวอนต่อพระเจ้าว่า “ข้าแต่พระบิดา  เราแบ่งแยก ได้โปรดหลอมรวมเราเป็นหนึ่งเดียวกันเถิด”

          พระอัครสังฆราชองค์นั้นคือ คอร์เก มารีอา เบร์โกกลีโอ หรือผู้จะกลายมาเป็นสมเด็จพระสันตะปาปาฟรังซิส(ฟรานซิส) ในเวลาต่อมา

         “ข้าพเจ้าต้องลงมือเปลี่ยนแปลงสิ่งต่างๆในทันที” สมเด็จพระสันตะปาปาฟรังซิสตรัสแก่สหายร่วมชาติ  ชาวอาร์เจนตินาหกคนในเช้าวันหนึ่ง  เพียงสองเดือนหลังจากพระคาร์ดินัล 115 องค์ในที่ประชุมลับ (conclave) ของพระราชวังวาติกัน ตัดสินใจเลือกตัวแทนหนึ่งในพวกเขาซึ่งไม่ค่อยเป็นที่รู้จักให้ดำรงตำแหน่งสันตะปาปา  ในสายตาผู้สังเกตการณ์ซึ่งมีทั้งคนที่ยินดีและคนที่อึดอัดใจ ดูเหมือนว่าสมเด็จพระสันตะปาปาพระองค์ใหม่ได้ทรงเปลี่ยนแปลงทุกสิ่งไปแล้วภายในชั่วข้ามคืน  พระองค์ทรงเป็นสันตะปาปาพระองค์แรกที่เป็นชาวลาตินอเมริกา  เป็นพระองค์แรกที่มาจากคณะเยสุอิต (คณะแห่งพระเยซูเจ้า)  เป็นพระองค์แรกในเวลากว่า 1,000 ปีที่มิได้ถือกำเนิดในทวีปยุโรป และเป็นพระองค์แรกที่ทรงเลือกพระนาม “ฟรังซิส”  เพื่อยกย่องนักบุญฟรังซิสแห่งอัสซีซี  วีรบุรุษของคนยากไร้ 

          สมเด็จพระสันตะปาปาฟรังซิสทรงปฏิเสธที่จะประทับในห้องชุดของพระสันตะปาปาภายในพระราชวังสมเด็จพระสันตะปาปา (Apostolic Palace) แต่ทรงเลือกห้องชุดสองห้องนอนที่กาซาซันตามาร์ตา (Casa Santa Marta)  ซึ่งเป็นเรือนรับรองแขกของวาติกันแทน  ในการเสด็จออกพบสื่อมวลชนนานาชาติครั้งแรก  พระองค์ทรงประกาศความมุ่งหวังอันดับแรกว่า  “ข้าพเจ้าหวังให้พระศาสนจักรยากจนและทำเพื่อคนยากจน”  และแทนที่จะทรงประกอบพิธีมิสซาในตอนเย็นเพื่อฉลองวันพฤหัสศักดิ์สิทธิ์ [Holy Thursday] ที่มหาวิหารสักแห่ง และทำพิธีล้างเท้าคณะสงฆ์ตามธรรมเนียม พระองค์กลับเสด็จไปเทศน์ในคุกเยาวชนแห่งหนึ่งแทน และทรงล้างเท้าให้ผู้ต้องขัง 12 คน รวมทั้งสตรีและชาวมุสลิม ทรงเป็นสันตะปาปาพระองค์แรกที่ทำเช่นนั้น เหตุการณ์ทั้งหมดเกิดขึ้นภายในเดือนแรกของการเป็นพระสังฆราชแห่งกรุงโรม

          กระนั้น  เหล่าสหายชาวอาร์เจนตินาของสันตะปาปาพระองค์ใหม่ทราบดีว่า  “การเปลี่ยนแปลง” ของพระองค์หมายถึงอะไร บุรุษที่พวกเขารู้จักดีผู้นี้จะไม่ทำสิ่งที่เป็นเพียงแค่สัญลักษณ์เท่านั้น  พระองค์ทรงเป็นนักปฏิบัติตัวยง  เป็น ปอร์เตโญ (porteño) ผู้รอบรู้ทางโลกดังที่ชาวบัวโนสไอเรสมักเรียกตัวเอง  พระองค์ทรงปรารถนาให้พระศาสนจักรคาทอลิกสร้างความเปลี่ยนแปลงถาวรต่อชีวิตผู้คน เช่นที่พระองค์ตรัสเสมอว่า ให้เป็นโรงพยาบาลในสนามรบ ดูแลคนบาดเจ็บทุกคน โดยไม่คำนึงว่าพวกเขาต่อสู้กับฝ่ายไหน 

          การขึ้นสู่ตำแหน่งพระสันตะปาปาของท่านไม่ใช่เรื่องโชคช่วย  ดังที่มัสซีโม ฟรังโก นักเขียนชาวโรมอธิบายว่า  “การได้รับเลือกของพระองค์มีที่มาจากความเจ็บปวด” จากการลาออกจากตำแหน่งของสมเด็จพระสันตะปาปาเบเนดิกต์ที่สิบหกอย่างกะทันหัน (ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนในระยะเวลาเกือบ 600 ปี)  และจากความกังวลที่เพิ่มขึ้นของเหล่าคาร์ดินัล หัวก้าวหน้าว่า  ความคร่ำครึและมุ่งเน้นแต่ความต้องการของชาวยุโรปของสันตะสำนัก (The Holy See) กำลังทำให้พระศาสนจักรคาทอลิกฟอนเฟะจากภายใน

          ขณะประทับในห้องรับแขกที่ห้องชุดของพระองค์ในเช้าวันนั้น  พระองค์ตรัสกับพระสหายเก่าถึงความท้าทายใหญ่หลวงที่รออยู่  ทั้งความไร้ระเบียบทางการเงินในสถาบันแห่งกิจการด้านศาสนา (Institute for the Works of Religion หรือเรียกง่ายๆว่า ธนาคารวาติกัน)  ความโลภต่ออามิสของคณะเจ้าหน้าที่บริหารที่ทำให้เกิดความเสื่อมขึ้นในสันตะสำนัก ข่าวคราวเกี่ยวกับเจ้าหน้าที่ศาสนจักรช่วยปกป้องบาทหลวงที่กระทำความผิดทางเพศต่อเยาวชนที่มีออกมาอย่างต่อเนื่อง  นอร์แบร์โต ซารักโก  พระสหายและนักวิชาการผู้มาเข้าเฝ้าในเช้าวันนั้นด้วยบอกว่า  พระองค์ตั้งพระทัยที่จะจัดการเรื่องเหล่านี้โดยเร็ว  ทั้งๆที่ทรงทราบดีว่า  “จะสร้างศัตรูมากมาย แต่อย่าลืมว่าพระองค์ไม่ใช่คนอ่อนประสบการณ์นะครับ”

          ซารักโกจำได้ว่า  เคยกราบทูลถึงความกังวลที่มีต่อความกล้าหาญของพระองค์ว่า  “คอร์เก พวกเรารู้ดีว่าท่านไม่ได้สวมเสื้อเกราะกันกระสุน  มีคนบ้าอยู่ทั่วเลยนะครับ”

          พระองค์ตรัสตอบเรียบๆว่า  “พระเจ้าทรงให้ข้าพเจ้ามาอยู่ตรงนี้  พระองค์ก็ต้องทรงระวังให้ข้าพเจ้าด้วย”  แม้พระองค์จะไม่ได้ร้องขอตำแหน่งสันตะปาปา  แต่ทรงยอมรับว่า  ทันที่มีการขานพระนามของพระองค์ในที่ประชุมลับ ทรงรู้สึกถึงความสงบศานติอย่างใหญ่หลวง  และแม้ว่าอาจทำให้เกิดการต่อต้านอย่างรุนแรง  พระองค์ก็ทรงปลอบใจบรรดาสหายว่า “ข้าพเจ้ายังคงรู้สึกถึงความสงบเช่นนั้น”


เรื่องโดย โรเบิร์ต เดรเพอร์
กันยายน 2558

นับตั้งแต่งอกงามขึ้นบนผืนแผ่นดินสยามเมื่อกว่า 500 ปีก่อน ศาสนจักรคาทอลิกมีบทบาทและอิทธิพลอย่างไรในสังคมไทยปัจจุบัน

รถกระบะของคณะภคินีแพร่ธรรมแห่งพระนางมารีย์ผู้ปฏิสนธินิรมล (ซิสเตอร์แม่ปอน) กำลังแล่นอย่างช้าๆ ไปตามถนนลูกรังริมสันดอย  ไต่ระดับจากเนินเขาลูกหนึ่งไปสู่อีกลูกหนึ่งที่สูงกว่า  แม้พวกเราจะนั่งอยู่ท้ายกระบะพลางชมทิวทัศน์งดงามของผืนป่าไปพลางๆ  แต่หุบเหวลึกและเส้นทางลูกรังแคบๆ ก็ทำให้เราหวั่นใจอยู่ลึกๆ  “เราจะสวดภาวนาเพื่อให้  พระเจ้าคุ้มครองการเดินทางของเราให้ปลอดภัยทุกครั้งค่ะ ความกลัวหรือความกังวลใจทั้งหลายจะได้หมดไป”  ซิสเตอร์ลาวา ปูลือ บอก “เพราะถือว่าเราฝากชีวิตไว้กับพระผู้เป็นเจ้าแล้ว”

          ซิสเตอร์เซซีลีอา ลาวา ปูลือ อายุ  70 ปี เป็นชาวปกาเกอะญอคาทอลิก และเป็นซิสเตอร์คนแรกของคณะซิสเตอร์แม่ปอน  เธอเกิดเมื่อ พ.ศ. 2487  และกลับใจนับถือคาทอลิกใน พ.ศ. 2500   เธอใช้คำว่า “กลับใจ” เพราะก่อนหน้านี้เคยนับถือภูตผี  ไม่ถึงสิบปีให้หลังใน พ.ศ. 2508 เธอก็ตัดสินใจบวชตลอดชีวิต  ซิสเตอร์เป็นคนคุยเก่ง สุขภาพแข็งแรงและช่างจดจำรายละเอียดของทุกคน การสัญจรไปยังหมู่บ้านต่างๆ ตามดอยสูงกันดารคราวนี้คือภารกิจที่เธอเรียกว่าการแพร่ธรรม ซึ่งมีทั้งการสอนสวดภาวนาขอพรจากพระผู้เป็นเจ้า และการฝึกอาชีพอย่างการทอผ้า

          ถนนฝุ่นคลุ้งโยกคลอนพาเรามาถึงหมู่บ้านสะลี  หมู่บ้านชาวกะเหรี่ยงปกาเกอะญอแห่งนี้ซ่อนตัวอยู่ระหว่างหุบเขาห่างไกลในอำเภอแม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน  คณะซิสเตอร์แม่ปอนไม่รอช้า  ออกเดินเท้าเยี่ยมชาวบ้านอย่างคุ้นเคย พวกเธอทำหน้าที่เหมือนพนักงานไปรษณีย์  เพียงแต่สิ่งที่นำมามอบให้หาใช่จดหมายหรือพัสดุ หากเป็นสารหรือกำลังใจมอบแก่คนที่กำลังเจ็บป่วย และน้อมนำศรัทธาไปสู่ผู้ที่กำลังตกอยู่ในห้วงทุกข์  ชาวบ้านให้การต้อนรับคณะซิสเตอร์ด้วยรอยยิ้มและพูดคุยกันด้วยภาษากะเหรี่ยง  ทุกคนในหมู่บ้านต่างรอคอยการมาถึงของคณะ และในบางครั้งอาจหมายถึงการกลับมาเยี่ยมครอบครัวของซิสเตอร์ที่มาจากหมู่บ้านปกาเกอะญอหลายแห่งซึ่งตั้งอยู่บนเส้นทางด้วย

          แสงสุดท้ายของวันทอดลำผ่านฝาไม้ไผ่ขัดแตะ  กระท่อมหลังเล็กหลังนั้นมีเตาฟืนเป็นหัวใจของบ้าน  ใช้ทั้งประกอบอาหารและสร้างความอบอุ่นในค่ำคืนอันหนาวเหน็บ  ลำแสงบางๆ สาดส่องเข้ามากระทบผ้าคลุมผมสีขาวของซิสเตอร์ลาวา เธอมอบหมวกไหมพรมให้แม่เฒ่าเลโคโม่ผู้เป็นเจ้าของบ้าน  หมวกใบนี้ซิสเตอร์ลาวาถักขึ้นเอง แม่เฒ่ารับไว้พร้อมรอยยิ้มแทนคำขอบคุณ

          “ตอนอายุได้สองขวบ ฉันกำลังนั่งเล่นอยู่กับคนอื่นๆ ในหมู่บ้าน  มีชายคนหนึ่งเดินเข้ามา รูปร่างสูงใหญ่ ผิวขาวซีด และตาสีแปลกประหลาดมาก เขาสวมรองเท้าคู่ใหญ่มาก  และแต่งตัวไม่เหมือนใครที่เคยเห็น ฉันตกใจกลัวมากจนลุกขึ้นวิ่งหนี แต่พ่อของฉันดึงแขนเอาไว้  ชายคนนั้นบอกฉันว่าไม่ต้องกลัว แล้วก็หยิบทอฟฟี่ให้ฉันค่ะ” รัตนา ก้อยงามเลิศ หรือแม่ซอ วัย 60 ปีรำลึกคุณพ่อเซกีนอต (บาทหลวง Joseph Seguinotte) มิชชันนารีชาวฝรั่งเศสคนแรกที่เดินทางไป แพร่ธรรมถึงดอยสูง แม่ซอเป็นชาวคาทอลิกที่บ้านลาก๊ะ อำเภอขุนยวม จังหวัดแม่ฮ่องสอน เป็นลูกสาวของคุณตาคริมู ยอดเมืองฟ้า (ซึ่งเป็นเพื่อนกับพ่อของซิสเตอร์ลาวาด้วย) คนแรกๆ ในหมู่บ้านลาก๊ะที่กลับใจมานับถือคริสต์ศาสนา

          บาทหลวงเซกีนอตเป็นผู้ก่อตั้งศูนย์อบรมเด็กชาวไทยภูเขาแม่ปอนเมื่อ พ.ศ. 2496 หนึ่งในคณะสงฆ์พระหฤทัยเยซูเจ้าแห่งเบธาราม  รูปเหมือนของบาทหลวงเซกีนอตซึ่งตั้งอยู่ที่ศูนย์ฯ แม่ปอน  มีข้อความสลักไว้ว่า “ผู้ยิ่งใหญ่สำหรับชาวปกาเกอะญอ”  ท่านรับผิดชอบศูนย์แห่งนี้จนถึง พ.ศ.  2535  “ในสมัยที่คาทอลิกเพิ่งเข้ามาที่ภาคเหนือของประเทศไทย ตอนนั้นชาวปกาเกอะญอยังสูบฝิ่นกันเยอะ คุณพ่อนำทั้งศรัทธาในพระผู้เป็นเจ้าและความเจริญเข้ามา ทำให้คนเลิกสูบฝิ่นแล้วกลับใจมานับถือศาสนาคริสต์กันมาก” ซิสเตอร์ลาวาเล่า

          ซิสเตอร์ลาวาวิเคราะห์ว่า สาเหตุที่ชาวปกาเกอะญอหันมาเข้ารีตเป็นจำนวนมาก เป็นผลมาจากความคล้ายคลึงกันระหว่างความเชื่อผีแบบดั้งเดิมกับคริสต์ศาสนา รวมถึงวัฒนธรรมการครองคู่แบบผัวเดียวเมียเดียว “เพราะเราเชื่อในพระเจ้าและความดีสูงสุดค่ะ” เธอบอก

          ต่อมาใน พ.ศ. 2494 เกิดการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองครั้งใหญ่ในประเทศจีนซึ่งรู้จักกันในนามการปฏิวัติวัฒนธรรม บาทหลวงคณะพระหฤทัยของพระเยซูเจ้าแห่งเบธารามจำนวน 10 รูป ถูกขับออกจากประเทศและได้เข้ามาพักพิงในประเทศไทย ยุคนั้นตรงกับช่วงที่พระสังฆราชหลุยส์ โซแรง พระสังฆราชแห่งกรุงเทพฯ ดำรงตำแหน่งอยู่

          พระสังฆราชหลุยส์ โซแรง ได้แนะนำให้พระสงฆ์คณะพระหฤทัยของพระเยซูเจ้าแห่งเบธาราม ดูแลปกครองมิสซังภาคเหนือต่อจากคณะมิสซังแห่งกรุงปารีส  และสานต่อภารกิจอภิบาลสัตบุรุษ  พัฒนาโบสถ์และโรงเรียนในหลายท้องที่ของจังหวัดเชียงใหม่ ลำปาง เชียงราย และแพร่ โดยมุ่งเน้นที่กลุ่มชุมชนพื้นราบเป็นหลัก

          ทว่าในเวลาเดียวกัน  พระสงฆ์คณะพระหฤทัยของพระเยซูเจ้าแห่งเบธาราม ก็ได้เริ่มเข้าไปแพร่ธรรมในเขตชุมชนชาวปาเกอะญอและอาข่าซึ่งอาศัยอยู่ในเขตภูเขาสูง  ห่างไกลและกันดารจากถนนหลวงและตัวเมือง บาทหลวงลูเซียน ลากอสต์ ซึ่งเป็นผู้นำคณะได้เขียนจดหมายลงใน Feuilles Missionnaires  ซึ่งเป็นจุลสารของคณะเบธาราม  ฉบับปี ค.ศ.1955 (พ.ศ. 2498) บันทึกการดำเนินงานเผยแพร่ศาสนาว่า  พบอุปสรรคหนักเป็นครั้งคราว ทั้งกำลังคนและทุนทรัพย์ “ท่านทั้งหลายคงจะเข้าใจว่า งานแพร่ธรรมนี้ต้องการความช่วยเหลือเร่งด่วน” กระนั้นบาทหลวงลูเซียนก็ได้ระบุว่า ได้เกิดความหวังขึ้นในกลุ่มชาวปกาเกอะญอ ส่งผลให้ภารกิจชักจูงชาวบ้านให้ “กลับใจ” ได้เพิ่มมากขึ้น และได้แผ่ขยายออกไปทางด้านทิศตะวันตก ทิศเหนือ และตลอดแนวชายแดนประเทศพม่า

          ปัจจัยสำคัญที่ทำให้การแพร่ธรรมค่อนข้างประสบความสำเร็จในหมู่ชาวปกาเกอะญอ  คือคริสต์ศาสนาลดทอนความยุ่งยากของพิธีกรรมลง  ต่างจากความเชื่อในภูตผีดั้งเดิมที่มีพิธีกรรมยุ่งยาก ซิสเตอร์ลาวา เล่าว่า แม่ของเธอเสียชีวิตตั้งแต่ 6 ขวบจากอหิวาตกโรค  เธอกับน้องจึงอยู่กับพ่อมาตลอด “การนับถือผีเป็นเรื่องลำบากมากสำหรับครอบครัวที่ขาดแม่ เพราะคนปกาเกอะญอถือว่า  ผู้ชายเป็นหัวหน้าครอบครัว แต่ผู้หญิงคือหัวใจของบ้าน เมื่อแม่ตายไป  พ่อจึงต้องรื้อบ้านหลังเดิมทิ้ง ฆ่าสัตว์ทุกตัวที่เคยเลี้ยงจนหมด และสร้างบ้านใหม่ เพื่อป้องกันไม่ให้วิญญาณของแม่มาสิงอยู่ในบ้าน และต้องทำตามความเชื่ออื่นๆ อีกมากมาย จนเมื่อทราบข่าวของคุณพ่อเซกีนอต พ่อของฉันจึงไปพบและเกิดศรัทธาในที่สุดก็กลับใจเข้าสู่คาทอลิก”

          สายวันหนึ่งเราติดตามคณะซิสเตอร์ออกจากหมู่บ้าน   เดินเท้าไปตามสันเขาที่ปกคลุมไปด้วยไร่ข้าวโพด  ไต่ความสูงลัดเลาะขึ้นไปจนถึงยอดเขาบ้านป่าตึง บนนั้นเป็นแปลงปลูกข้าวไร่ เราเห็นพิธีกรรมเพาะปลูกของชาวปกาเกอะญอ ผสมผสานระหว่างความเชื่อดั้งเดิมกับความเชื่อแบบคาทอลิก

          ชาวปกาเกอะญอคาทอลิกเชื่อว่าข้าวให้ชีวิต พิธีกรรมทุกอย่างที่เกี่ยวข้องกับข้าวจึงสะท้อนให้เห็นถึงความเคารพนับถือต่อพระผู้สร้างหรือพระผู้เป็นเจ้า มีการทำพิธีร่วมกันระหว่างผู้นำทางศาสนาและเจ้าของที่นา กล่าวคือสวดขอพรในทุกขั้นตอนการเพาะปลูก เริ่มตั้งแต่การถางไร่ เตรียมดิน หยอดเมล็ด เกี่ยวข้าว ไปจนถึงการตีข้าว การสวดขอพรในขั้นตอนเหล่านี้เป็นไปเพื่อให้พระผู้เป็นเจ้าอำนวยพรให้ผลผลิตดี  ช่วยประทานน้ำฝนหล่อเลี้ยงพืชพันธุ์ให้เจริญงอกงาม และเมล็ดพันธุ์ไม่เสียหาย “ชาวปกาเกอะญอเราถือว่า ข้าวเป็นสิ่งมีชีวิต ข้าวตาย 3 ครั้งเพื่อเรา คือตอนหว่านลงนา ตอนสี และตอนหุง  ข้าวคือชีวิต เพราะคนเราต้องกินน้ำกินข้าวจึงจะมีชีวิตอยู่ได้ค่ะ” ซิสเตอร์ลาวาอธิบาย

         หลังจากตระเวนเยี่ยมหมู่บ้านต่างๆ ไปตามยอดดอยลูกแล้วลูกเล่า เราก็มีโอกาสได้ไปเยือนศูนย์อบรมเด็กชาวไทยภูเขา แม่ปอน อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งเป็นศูนย์กลางการแพร่ธรรมให้กับชาวกะเหรี่ยงปกาเกอะญอที่ก่อตั้งขึ้นโดยคุณพ่อเซกีนอตและคุณพ่อโฟญีนี ศูนย์แห่งนี้เปรียบเสมือนบ้านหลังใหญ่อันอบอุ่นและร่มรื่นของซิสเตอร์กว่า 50 ท่านในคณะภคินีแพร่ธรรมแห่งพระนางมารีย์ผู้ปฏิสนธินิรมล  หน้าที่หลักของซิสเตอร์ในคณะนี้คือ  การเดินทางแพร่ธรรมตามหมู่บ้านต่างๆ ในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน และตาก  สลับสับเปลี่ยนหมุนเวียนกันไป ส่วนการทำนา เพาะปลูก และเลี้ยงสัตว์เพื่อยังชีพ รวมถึงการทอผ้าพื้นเมืองก็ยังเป็นสิ่งที่ซิสเตอร์ทุกคนในคณะแม่ปอน ยังคงยึดถือเป็นกิจวัตรประจำวัน  เช่นเดียวกับชาวปกาเกอะญอทั่วไป และในช่วงเปิดเทอมก็ยังรับภาระดูแลเด็กๆ ที่ศูนย์อบรมเด็กชาวไทยภูเขาแม่ปอนอีกด้วย

          เรามองภาพของเหล่าซิสเตอร์ในเครื่องแต่งกายจากผ้าฝ้ายทอมือสีกรมท่า ปักลวดลายพอเป็นเอกลักษณ์ ผ้าคลุมผมสีขาวสะอาดตา สวมรองเท้ายางหูหนีบ เดินรดน้ำต้นไม้  ให้อาหารนกกระทา เลี้ยงไก่ อาบน้ำให้หมู เก็บผักผลไม้ ดูแลสวนอย่างสุขุมและเบิกบานใจ กิจกรรมเหล่านี้ทำให้เรานึกถึงปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของพ่อหลวงที่ชาวไทยภูเขาทุกหมู่เหล่าให้ความเคารพรัก เรานึกอิจฉาในวิถีชีวิตอันเรียบง่ายและไร้ความรีบเร่ง และได้แต่หวังว่า สักวันหนึ่งจะมีโอกาสได้กลับมาใช้ชีวิตร่วมกับผู้คนที่นี่อีกครั้ง

 เรื่องโดย กมลวรรณ ลีลัคนาวีระ
กันยายน 2558

สภาพการศึกษาและมหาวิทยาลัยของประเทศไทยในสองทศวรรษที่ผ่านมานี้ ผมรับรู้ถึงกระแสความเข้มข้นของอำนาจและเงินตราเพิ่มมากขึ้นในทั่วทุกบริบท เหตุผลและความมีเหตุผลถูกทอดทิ้งเพื่อสังเวยอำนาจและความเชื่อที่มืดบอด ธรรมาภิบาลและจริยธรรมถูกท้าทายด้วยเงินตราอย่างรุนแรง พื้นที่ซึ่งสร้างความเจริญเติบโตทางปัญญา การแสวงหาความจริง และจริยธรรมพร่าเลือนลงไปอย่างน่าใจหาย
       
        แม้อยู่ภายในแวดวงการศึกษาระดับสูง ผมกลับประสบพบเห็นกับวิธีคิดและการให้เหตุผลของผู้ที่มีการศึกษาสูงหลายคนและบางคนเป็นผู้บริหารมีลักษณะที่หาได้แตกต่างจากชาวบ้านทั่วๆไปแต่อย่างใด ราวกับว่าสถาบันการศึกษาระดับสูงทั้งในและต่างประเทศที่พวกเขาเคยร่ำเรียนมาในอดีต มิได้ปลูกฝังวิธีคิดและ การให้เหตุผลที่ดีแก่คนเหล่านั้นเท่าไรนัก หรือมิฉะนั้นก็สถาบันเหล่านั้นอาจสอนและกล่อมเกลาอยู่บ้างระหว่างการเรียนและอยู่ในห้องเรียน ครั้นออกมาสู่โลกทางสังคมวัฒนธรรม ความเข้มข้นของการมีเหตุผลกลับถูกทำให้เจือจางลงไปโดยบริบททางอำนาจที่พวกเขาเสพและวัฒนธรรมที่พวกเขาสังกัด หรืออาจด้วยสาเหตุอื่นๆที่ไม่อาจคาดคะเนได้
       
        ระบบคิดอย่างหนึ่งที่ผู้บริหารองค์การ รวมทั้งผู้บริหารทางการศึกษานิยมใช้คือ การใช้ความหวาดกลัวเพื่อเปลี่ยนพฤติกรรมผู้ใต้บังคับบัญชา ความหวาดกลัวเป็นสิ่งยอดนิยมที่ถูกนำมาใช้เป็นเครื่องมืออยู่เป็นประจำในหลากหลายระดับของสังคม เพราะว่ามันเป็นสิ่งที่อยู่ภายในสัญชาตญาณของมนุษย์ทุกรูปทุกนาม ความหวาดกลัวถูกขับเคลื่อนจากความปรารถนาของมนุษย์ในการอยู่รอดและปราศจากจากภยันตรายทั้งปวงที่อาจเกิดขึ้นต่อตนเองและต่อสิ่งที่พวกเขาให้คุณค่า เช่น ครอบครัว องค์การ และประเทศ
       
        การใช้ความหวาดกลัวเป็นเครื่องมือมีหลากหลายรูปแบบ แต่แก่นของมันคือ การสร้างการรับรู้เกี่ยวกับผลกระทบในเชิงลบที่จะเกิดขึ้นในอนาคต เพื่อมายับยั้งพฤติกรรมที่ต่อต้านความประสงค์ของผู้สร้าง ขณะเดียวกันก็หนุนเสริมให้เกิดการยอมตามความประสงค์ของผู้สร้าง ผู้บริหารการศึกษาจำนวนไม่น้อยจึงนิยมใช้วิธีการนี้เป็นเครื่องมือในการบริหาร
       
        สิ่งเกิดขึ้นในเวลานี้ภายในแวดวงการศึกษาคือ การข่มขู่ว่าจะไม่รับรองหลักสูตร หากมหาวิทยาลัยไม่เขียนหรือกรอกข้อความลงไปในสิ่งที่เรียกว่า “กรอบมาตรฐานคุณวุฒิระดับอุดมศึกษา” (มคอ.) ซึ่งมีแบบฟอร์มทั้งหมด 7 แบบ ตั้งแต่ มคอ. 1 ถึง มคอ. 7 เครื่องมือนี้ผู้มีอำนาจในแวดวงการศึกษาเชื่ออย่างลมๆแล้งๆ ว่าจะช่วยพัฒนาคุณภาพการศึกษาในระดับอุดมศึกษา แต่ในอีกมุมหนึ่ง ก็ชวนให้คิดว่าที่จริงพวกเขาอาจไม่เชื่อเครื่องมือนั้นก็ได้ แต่ประสงค์ใช้เครื่องมือดังกล่าวเพื่อสร้างอำนาจและใช้อำนาจนั้นเพื่อกดข่มมหาวิทยาลัยเป็นหลัก
       
        ผู้บริหารมหาวิทยาลัยหลายแห่งกลัวจนลนลาน เร่งรีบนำมากำหนดบังคับให้อาจารย์ดำเนินการตามความประสงค์ของกลุ่มอำนาจนำทางการศึกษา ทั้งที่พวกเขาส่วนมากก็ไม่เชื่อว่า มคอ. เป็นเครื่องมือที่จะพัฒนาคุณภาพการศึกษาได้จริง แต่เมื่ออำนาจแผ่อิทธิพลลงมา ความกลัวเข้าครอบงำ พื้นที่ทางปัญญาก็หดหายลงไป
       
        การนำมหาวิทยาลัยออกนอกระบบราชการก็เป็นอีกเรื่องหนึ่งซึ่งกำลังเป็นประเด็นปัญหาอยู่ไม่น้อย ความเชื่อที่ขับเคลื่อนเรื่องนี้คือ การนำมหาวิทยาลัยออกนอกระบบราชการ ทำให้เกิดอิสระในการบริหาร ความเป็นอิสระจะทำให้ประสิทธิภาพและประสิทธิผลของมหาวิทยาลัยดีขึ้นทั้งในงานด้านการผลิตนักศึกษา ด้านการวิจัย และด้านการบริการสังคม ในปัจจุบันมหาวิทยาลัยจำนวนมากก็ได้ออกนอกระบบ แต่ความเป็นจริงก็แสดงออกมาว่า มหาวิทยาลัยหลายแห่งมิได้มีผลลัพธ์เกิดขึ้นตามความเชื่ออันเป็นรากฐานของการขับเคลื่อนในระยะเริ่มต้นแต่อย่างใด
       
        มหาวิทยาลัยนอกระบบหลายแห่งชำรุดทรุดโทรมลงไปทั้งคุณภาพการสอน การวิจัย และการบริการวิชาการ บางแห่งแปรสภาพเป็นศูนย์การค้า บางแห่งมีปัญหาเรื่องธรรมาธิบาลอย่างรุนแรงทั้งในระดับผู้บริหารมหาวิทยาลัย และระดับกรรมการสภามหาวิทยาลัย มีการทุจริตคอรัปชั่นจนเป็นเรื่องอื้อฉาวเป็นที่รู้กันทั่วทั้งสังคม จนกระทั่งชาวมหาวิทยาลัยจำนวนมากแทบต้องเอาหน้ามุดดิน การกล่าวว่ามหาวิทยาลัยเป็นดินแดนที่ปลอดการทุจริต จึงเป็นเพียงตำนานที่ยาวนานซึ่งถูกฝังไว้ในอดีตเท่านั้น
       
        ด้านอาจารย์ จากเคยมีสถานภาพเป็นปูชนียบุคคลอันน่านับถือ ก็ถูกทำให้เป็นเครื่องจักรในการผลิตบัณฑิต ผลิตงานวิจัย ผลิตบทความวิชาการ และหาเงินเข้ามหาวิทยาลัยราวกับเป็น “กรรมกรที่ใช้แรงงานสมอง” หรือลูกจ้างบริษัทเอกชน ภายใต้บรรยากาศเช่นนี้ปัญญาและงานวิชาการที่มีคุณภาพไหนเลยจะเบ่งบานได้ ที่เห็นและเป็นอยู่ ก็มีแต่ปริมาณของตัวอักษรที่ซ้ำๆกันและกระดาษกองพะเนิน ตีพิมพ์ในวารสารวิชาการที่ไม่มีใครอ่าน
       
        มหาวิทยาลัยบางแห่งที่ยังไม่ออกนอกระบบราชการ ผู้บริหารก็มีความกระเหี้ยนกระหือรือในการผลักดันให้ออกจากระบบราชการอย่างไม่ลืมหูลืมตา ยังไม่ทันตกลงกันให้ชัดเจนว่าจะให้ออกหรือไม่ออก ระหว่างกลุ่มผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทั้งหมดภายในมหาวิทยาลัย ก็เร่งรีบเขียนร่างพระราชบัญญัติเตรียมการรอตั้งแต่ไก่โห่ ซ้ำยังข่มขู่ให้ผู้ไม่เห็นด้วยเกิดความหวาดกลัวโดยการสร้างภาพเชิงลบอันเกิดจากจินตนาการหรือมโนเอาเองว่าสิ่งที่เลวร้ายจะเกิดขึ้นในอนาคต หากไม่ออกนอกระบบราชการ
       
        ขณะเดียวกันก็สร้างความหวังลมๆแล้งๆเชิงโฆษณาชวนเชื่อเพื่อหวังจะดึงการสนับสนุน ทั้งปกปิดกลบเกลื่อนข้อเสียที่เกิดขึ้นจากการออกนอกระบบของมหาวิทยาลัยต่างๆ รวมทั้งอำนาจ การสืบทอดอำนาจและผลประโยชน์ที่ฝ่ายบริหารได้รับจากการออกนอกระบบด้วย
       
        ปัญหาใหญ่ของการบริหารมหาวิทยาลัยนอกระบบคือ ปัญหา “อธรรมาภิบาล” อันเป็นผลมาจากการที่สภามหาวิทยาลัยมีอำนาจมาก แต่ไร้การตรวจสอบและควบคุม อีกทั้งเรื่องการที่ไม่จำกัดวาระการดำรงตำแหน่งของนายกสภามหาวิทยาลัยและกรรมการสภามหาวิทยาลัย เรียกได้ว่าเป็นกันกี่วาระติดต่อกันก็ได้ จึงทำให้นายกและกรรมการสภามหาวิทยาลัยบางแห่งสร้างอำนาจและอิทธิพลครอบงำมหาวิทยาลัยได้อย่างเบ็ดเสร็จ จนกลายเป็นแก๊งมาเฟียทางการศึกษาขึ้นมา
       
        ยิ่งมหาวิทยาลัยใดที่มีวงจรปีศาจ ผลัดกันเกาหลังระหว่างผู้บริหารมหาวิทยาลัยและกรรมการสภาแล้วไซร้ มหาวิทยาลัยนั้นก็มีแนวโน้มเคลื่อนตัวไปสู่หุบเหวแห่งความหายนะได้ในไม่ช้า กระบวนการผลัดกันเกาหลังนี้ เริ่มจากมีกลุ่มผู้บริหารมหาวิทยาลัยกลุ่มหนึ่งประสงค์สืบทอดอำนาจ พวกเขาใช้บทบาทในฐานะผู้บริหารแปลงสภาพตนเองให้เป็นผู้กำกับและใช้อำนาจสั่งการพวกพ้องของตนเอง โดยกำหนดชื่อบุคคลที่จะถูกเลือกมาเป็นกรรมการสภามหาวิทยาลัยไว้ล่วงหน้า บางมหาวิทยาลัยถึงกับมีการทาบทามบุคคลที่ผู้บริหารหมายตาไว้ล่วงหน้าหลายเดือน ก่อนที่มีจะมีกระบวนการสรรหากรรมการสภามหาวิทยาลัยด้วยซ้ำไป ขนาดยังไม่นอกนอกระบบราชการ ก็ยังมีปัญหาเรื่องธรรมาภิบาลขนาดนี้ หากออกนอกระบบราชการจะเป็นถึงขนาดไหน
       
        เมื่อได้กรรมการสภามหาวิทยาลัยแล้ว กรรมการเหล่านั้นก็เลือกกลุ่มผู้บริหารชุดที่เลือกตนเองเข้ามาเป็นกรรมการเป็นผู้บริหารอีกครั้งในวาระต่อไป เรียกว่าผลัดกันชง ผลัดกันตั้ง และเมื่อผู้บริหารมหาวิทยาลัยคนเดิมหมดวาระ พวกเขาก็จะวางทายาทสืบทอดอำนาจกันภายในกลุ่ม จากนั้นก็จะดำเนินการวงจรปีศาจนี้ต่อไปอย่างไม่มีที่สิ้นสุด และท้ายที่สุดก็จบลงด้วยปัญหาการทุจริต การไร้ธรรมาภิบาล และความเสื่อมของระบบการศึกษาโดยรวม
       
        สิ่งที่เห็นและรับรู้หลายครั้งทำให้เกิดความพิศวงกับตรรกะและการให้เห็นเหตุผลของผู้บริหารมหาวิทยาลัยบางแห่ง เช่น กรณีการกำหนดจำนวนวาระของกรรมการสภามหาวิทยาลัย ผู้บริหารมหาวิทยาลัยบางแห่งยืนกรานอย่างแข็งขันไม่ให้มีการกำหนดจำนวนวาระของนายกและกรรมการสภามหาวิทยาลัย โดยให้เหตุผลว่า “หาบุคคลเข้ามาเป็นกรรมการสภามหาวิทยาลัยยาก ไม่ค่อยมีคนอยากมาเป็นนายกและกรรมการสภามหาวิทยาลัย จึงไม่ควรกำหนดจำนวนวาระไว้” นัยคือให้กลุ่มเดิมเป็นนายกและกรรมการสภามหาวิทยาลัยติดต่อกันไปเรื่อยๆได้จนกว่าจะตายไป หรือจนกว่าผู้บริหารไม่ประสงค์ให้บุคคลนั้นเป็นกรรมการสภาอีกต่อไปนั่นแหละ การให้เหตุผลเช่นนี้ดูเป็นเรื่องที่ห่างไกลกับสิ่งที่เรียกว่าการมีปัญญาอยู่มากโข
       
        การศึกษาและมหาวิทยาลัยในยามนี้มีความเป็นจริงอันมืดดำหลากหลายมิติแอบแฝงซ่อนเร้นอยู่ภายใต้มายาภาพอันสวยหรู เมฆหมอกแห่งอำนาจ การเล่นพวกเล่นพ้อง ความฉาบฉวย และการมุ่งสู่การแสวงหาเงินตราเชิงพาณิชย์เพิ่มขึ้นและแผ่ขยายออกไปอย่างรวดเร็ว ขณะที่การเจริญเติบโตทางปัญญา การแสวงหาความจริง และความกล้าหาญทางจริยธรรมในการชี้นำสังคมของกลุ่มคนที่ถูกเรียกว่าปัญญาชนได้มืดสลัว พร่าเลือนลงไปเรื่อยๆ ในยามนี้แสงสว่างแห่งปัญญาและจริยธรรมได้อ่อนล้าลงไปเสียแล้ว

ปัญญาพลวัตร
       โดย พิชาย รัตนดิลก ณ ภูเก็ต

ASTVผู้จัดการรายวัน    
   25 กันยายน 2558

“ประยุทธ์” ร่วมงานเลี้ยงอาหารค่ำ ฉลองครบ 150 ปี ITU และร่วมรับรางวัล รับเป็นเกียรติอย่างยิ่ง ยกเป็นองค์กรเก่าแก่ไทยร่วมตั้งแต่สมัย ร.5 เพื่อพัฒนาระบบโทรคมนาคม แถมไทยยังเป็นฐาน ITU ในภูมิภาค ประชุมครั้งนี้เน้นเทคโนโลยีสื่อสารกับการเติบโต ศก.- พัฒนายั่งยืน สอดคล้องนโยบายดิจิตอลรัฐ ย้ำ พร้อมเป็นสะพานเชื่อมชาติต่าง ๆ ให้โลกก้าวไปพร้อมกัน
       
       เมื่อวันที่ 26 กันยายน 2558 เวลา 20.30 น. ตามเวลาท้องถิ่น ณ สำนักงานใหญ่สหประชาชาติ นครนิวยอร์ก สหรัฐอเมริกา พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ได้ร่วมงานเลี้ยงอาหารค่ำ ในโอกาสฉลองครบรอบ 150 ปี สหภาพโทรคมนาคม ระหว่างประเทศ (International Telecommunication Union :ITU) และร่วมรับรางวัล ITU Global Sustainable Digital Development Award พลตรี วีรชน สุคนธปฏิภาค รองโฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรี ได้สรุปสาระสำคัญ ดังนี้
       
       นายกรัฐมนตรีกล่าวรู้สึกเป็นเกียรติอย่างยิ่งที่ได้เข้าร่วมงานในเย็นวันนี้ และขอขอบคุณสหภาพโทรคมนาคมระหว่างประเทศ หรือ ไอทียู ที่ได้มอบรางวัล ITU Global Sustainable Digital Development Award ให้แก่ประเทศไทย โดยเมื่อปี ค.ศ. 1883 ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ประเทศไทย หรือ สยาม ในขณะนั้น ได้ตัดสินใจเข้าเป็นสมาชิกไอทียู ซึ่งเป็นองค์การระหว่างประเทศที่เก่าแก่ที่สุดในโลก และเป็นองค์การระหว่างประเทศแรกที่ไทยเข้าเป็นสมาชิก ด้วยเล็งเห็นผลประโยชน์ที่จะได้รับในการพัฒนาระบบโทรคมนาคมของประเทศ และขยายขอบเขตการบริการโทรคมนาคมให้กว้างขวางทันสมัย ทัดเทียมกับนานาประเทศ ซึ่งรวมทั้งการบริหารความถี่วิทยุเพื่อกิจการโทรคมนาคมด้วย
       
       ประเทศไทยยังได้รับเลือกเป็นที่ตั้งของสำนักงานประจำภูมิภาคเอเชียและแปซิฟิกเมื่อปี ค.ศ. 1992 ทำให้ไทยสามารถติดต่อและมีความร่วมมือทางวิชาการกับไอทียู ในการพัฒนาบุคลากรและรับวิทยาการที่ทันสมัยได้สะดวกยิ่งขึ้น และประเทศไทยยังเป็นฐานของไอทียูที่จะขยายการสนับสนุนและความช่วยเหลือแก่ประเทศสมาชิกในภูมิภาคนี้ด้วย
       
       ช่วงปลายศตวรรษที่ 20 พัฒนาการด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเริ่มเข้ามามีบทบาทสำคัญในชีวิตความเป็นอยู่ของผู้คนและเป็นเครื่องมือสำคัญในการพัฒนาประเทศ และต่อมาในปี ค.ศ. 2003 ประเทศสมาชิกไอทียูได้ให้ความเห็นชอบต่อปฏิญญาและแผนปฏิบัติการเจนีวา เพื่อช่วยรัฐบาลให้บรรลุเป้าหมายในการสร้างสังคมสารสนเทศที่ประชากรทั่วโลกสามารถเข้าถึงและใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีสารสนเทศได้อย่างเท่าเทียมกัน ซึ่งรวมถึงการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศเป็นเครื่องมือสู่การบรรลุเป้าหมายการพัฒนาแห่งสหัสวรรษ ภายในปี ค.ศ. 2015
       
       การประชุมสุดยอดที่ตูนิส ในปี ค.ศ. 2006 ประชาคมโลกเริ่มตระหนักถึงภัยคุกคามอันเกิดจากการนำเทคโนโลยีสารสนเทศไปใช้ในทางที่ผิด ประเทศไทยจึงได้ออกกฏหมายและมีมาตรการในการทำให้ประชาชนเกิดความมั่นใจในการใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีสารสนเทศ และส่งเสริมการสร้างความตระหนักรู้ในการใช้เทคโนโลยีนี้ในทางที่เหมาะสม ตลอดจนการส่งเสริมความร่วมมือทั้งในระดับภูมิภาค โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับประเทศสมาชิกอาเซียน และในระดับโลก
       
       นายกรัฐมนตรียังกล่าวว่าในการประชุม UNGA70 ครั้งนี้ ให้ความสำคัญกับเทคโนโลยีสารสนเทศที่เป็นปัจจัยสำคัญสำหรับการเติบโตทางเศรษฐกิจและการพัฒนาอย่างยั่งยืน โดยการลดช่องว่างด้านดิจิตอล และการกำหนดนโยบายที่จะกระตุ้นการสร้างเทคโนโลยีใหม่ การวิจัย และการส่งเสริมนวัตกรรมในประเทศกำลังพัฒนา ซึ่งสอดคล้องกับนโยบายดิจิตอลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมของไทย ที่จะทำให้ทุกภาคส่วนด้านเศรษฐกิจก้าวหน้าทันโลกและสามารถแข่งขันในโลกสมัยใหม่ได้ ทั้งด้านการผลิต การค้าผลิตภัณฑ์ดิจิตอลโดยตรง และการใช้ดิจิตอลรองรับบริการของภาคธุรกิจการเงินและธุรกิจบริการอื่น ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ภาคสื่อสารและบันเทิง ตลอดจนการใช้ดิจิตัลรองรับการผลิตสินค้าอุตสาหกรรม และการพัฒนาเศรษฐกิจสร้างสรรค์
       
       ตอนท้าย นายกรัฐมนตรีเชื่อมั่นว่า ไทยจะสามารถแบ่งปันประสบการณ์และความสำเร็จกับมิตรประเทศ และยินดีจะรับฟังคำแนะนำในทุก ๆ ด้าน ทั้งการพัฒนาที่ยั่งยืนด้านเทคโนโลยีดิจิตอลและการพัฒนาด้านอื่น ๆ เพื่อเผชิญหน้าและรับมือกับความท้าทายของโลกปัจจุบัน เพราะไทยพร้อมจะเป็นสะพานเชื่อมระหว่างประเทศต่าง ๆ เพื่อประชาคมโลกจะสามารถก้าวไปพร้อมกันบนเส้นทางสู่ความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน โดยไม่มีใครถูกทิ้งอยู่เบื้องหลัง ทั้งนี้ ประเทศไทยขอให้คำมั่นในการเป็นส่วนหนึ่งในการสร้างสังคมสารสนเทศเพื่อประชาคมโลก เพื่อนำไปสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืนตามเป้าหมายเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนต่อไป
       
       อนึ่ง สหภาพโทรคมนาคมระหว่างประเทศหรือ ITU (International Telecommunications Union) ฉลองการก่อตั้งครบรอบ 150 ปี ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา ITU ได้ให้ความสำคัญต่อการส่งเสริมและกระชับความร่วมมือกับไทย โดยเห็นว่า ไทยมีบทบาทนำในเรื่องเทคโโลยีการสื่อสารและโทรคมนาคม (ICT) และไทยยังเป็นที่ตั้งสำนักงาน ITU ประจำภูมิภาคเอเชียและแปซิฟิกตั้งแต่ปี 2535
       
       ทั้งนี้ ไทยเข้าเป็นสมาชิก ITU ตั้งแต่ปี 2426 และมีบทบาทสำคัญ อาทิ ไทยเป็นเจ้าภาพจัดการประชุม Connect Asia-Pacific Summit เมื่อวันที่ 18 พฤศจิกายน 2556 และงาน ITU Telecom World 2013 ระหว่างวันที่ 19 - 22 พฤศจิกายน 2557 ณ อิมแพค เมืองทองธานี และล่าสุด ไทยได้แสดงความสนใจอย่างเป็นทางการที่จะเป็นเจ้าภาพจัดงาน ITU Telecom World ปี 2559 อีกด้วย
       
       รัฐบาลปัจจุบันได้ให้ความสำคัญในการส่งเสริมการพัฒนาระบบสารสนเทศแบบองค์รวม โดยได้มีการเปลี่ยนกระทรวง ICT เป็น “กระทรวงดิจิตอลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม” เพื่อผลักดันการพัฒนาดิจิตอลให้เกิดประโยชน์ทั้งในเชิงเศรษฐกิจและสังคม


ASTVผู้จัดการออนไลน์    
   27 กันยายน 2558

“เทพราช-ลลิตยา” 2 ทายาทของอดีตมหาราชาอินเดียที่เกิดกับราชนิกุลสูงศักดิ์ของไทย “ม.ร.ว.ปรียนันทนา รังสิต” ที่ฟ้องลุงเรียกสมบัติคืนจากมหารานี ผู้เป็น “ย่า” ชนะคดีมรดกบันลือโลกเรียกคืนทรัพย์สินหมื่นล้าน โดยศาลอินเดียพิพากษาให้เป็นผู้ได้สิทธิ์อันชอบธรรม ได้สมบัติกองมหาศาลมาครอง เป็นอันจบสิ้นคดีฟ้องร้องที่ยืดเยื้อยาวนาน

คดีฟ้องร้องเรื่องทรัพย์สินมรดก เป็นที่ฮือฮาระดับโลก โดยราชนิกุลสูงศักดิ์ของไทย ชนะคดีสิทธิในมรดกหมื่นล้านของอดีตมหาราชาอินเดีย ที่เป็นอดีตพระสวามี หลังมีการฟ้องร้องกันมาอย่างยาวนานชนิดเป็นมหากาพย์กับพระมารดาของอดีตพระสวามี จนในที่สุดก็ยุติลงแล้วตามกฎหมาย

เรื่องราวฮือฮาในหมู่สังคมชั้นสูงครั้งนี้ สำนักข่าวบีบีซีของอังกฤษและเว็บไซต์แคทช์นิวส์ของอินเดีย พร้อมใจกันรายงานเมื่อวันที่ 25 ก.ย. ถึงผลการตัดสินคดีฟ้องร้องอ้างสิทธิในมรดกของมหาราชจกัต ซิงห์ แห่งราชวงศ์ชัยปุระ ในรัฐราชสถานของอินเดีย ซึ่งสิ้นพระชนม์ไปเมื่อปี 2540 โดยศาลฎีกาของอินเดีย ตัดสินให้นายเทพราช ซิงห์ และ น.ส.ลลิตยา กุมารี สองพี่น้องผู้เป็นทายาทของมหาราชจกัต ซิงห์ กับอดีตพระชายาราชนิกุลไทย ม.ร.ว.ปรียนันทนา รังสิต ธิดาคนเล็กของ ม.จ.ปิยะรังสิต รังสิต กับพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวิภาวดีรังสิต สายพระโลหิตในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ได้รับชัยชนะในการยื่นคัดค้านพินัยกรรมของมหารานี คยาตรี เทวี พระชายาองค์ที่ 3 ในมหาราชาสวัย มัน ซิงห์ ที่ 2 แห่งราชวงศ์ชัยปุระ พระราชมารดาในมหาราชจกัต ซิงห์ ผู้ทรงเป็นท่านย่าของนายเทพราชและ น.ส.ลลิตยา เมื่อวันที่ 23 ก.ย.

ทั้งนี้ ผู้พิพากษาศาลฎีกาของอินเดีย ได้ตัดสินยืนคำพิพากษาของศาลกรุงนิวเดลี ซึ่งระบุว่านายเทพราช และ น.ส.ลลิตยา มีสิทธิ์ในสมบัติของมหาราชจกัต ซิงห์ รวมถึงส่วนแบ่งในพระราชวังชัย มาฮาล และพระราชวังรามบักห์ ในเมืองชัยปุระถูกดัดแปลงเป็นกิจการโรงแรมหรูในปัจจุบัน ตลอดจนกิจการอื่น คิดเป็นมูลค่ารวมประมาณ 200-400 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ หรือประมาณ 7,000-14,000 ล้านบาท ขณะที่นายเทพราช และ น.ส.ลลิตยา ยื่นฟ้องศาลคัดค้านพินัยกรรมของมหารานี คยาตรี เทวี ที่สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 29 ก.ค.2552 ขณะมีพระชนมายุ 90 พรรษา

เนื้อหาในพินัยกรรมของมหารานี คยาตรี เทวี ได้มอบสิทธิ ในการจัดการสมบัติของมหาราชจกัต ซิงห์ ให้แก่คณะกรรมการบริหารบริษัทราม-บักห์ พาเลซ โฮเต็ล พีวีที จำกัด รวมถึงบริษัทอื่นๆ รับหน้าที่บริหารจัดการทรัพย์สมบัติที่สืบทอดมาจากมหาราชาสวัย มัน ซิงห์ ที่ 2 ขณะที่นายเทพราช และ น.ส.ลลิตยา ซึ่งยื่นฟ้องร่วมกัน ระบุว่ามหารานี คยาตรี เทวี ทรงทำพินัยกรรมในขณะที่ทรงมีพระชนมายุมาก ทั้งยังมีสุขภาพอ่อนแอ จนส่งผลกระทบต่อความสามารถในการพูด จึงอาจถูกแทรกแซง โดยผู้มีส่วนได้ส่วนเสียรายอื่นๆ

ด้านสำนักข่าวเอเอฟพี รายงานอ้างอิงคำให้สัมภาษณ์ของนายเทพราช ซิงห์ ระบุว่าช่วงเวลาหลายปีที่ผ่านมา ทั้งตนและน้องสาว เพียงแต่ต้องการทวงถามถึงส่วนแบ่งในกิจการของตระกูลซึ่งเป็นสิทธิอันชอบธรรมของมหาราชจกัต ซิงห์ ผู้เป็นบิดา แต่ไม่เคยเรียกร้องอะไรนอกเหนือไปจากนั้น ในที่สุดได้มีโอกาสก้าวเข้าไปมีส่วนร่วมในการปฏิบัติหน้าที่ต่างๆที่มีต่อผืนแผ่นดินของบรรพบุรุษได้

สำหรับมหารานี คยาตรี เทวี เคยได้รับการขนานนามว่าเป็นหนึ่งใน “สตรีที่สวยที่สุดในโลก” จากการจัดอันดับของนิตยสารโว้ค สื่อด้านแฟชั่นและความงามในโลกตะวันตก ยุคหลังจากอินเดียได้รับเอกราชจากอังกฤษเมื่อปี 2490 แม้ว่าการปกครองในระบอบกษัตริย์และมหาราชาผู้ครองแคว้นต่างๆในอินเดียจะถูกยกเลิกไปแล้ว แต่การใช้ชีวิตอย่างหรูหรามีระดับของมหารานี คยาตรี เทวี ยังคงดำเนินต่อไป ทำให้พระองค์ได้รับการกล่าวขวัญถึงกันอย่างมาก ในแวดวงสังคมระดับโลก ทั้งยังมีการพบปะกับบุคคลสำคัญระดับโลกอีกหลายราย ทั้งราชนิกุลในราชวงศ์อังกฤษ และสุภาพสตรีหมายเลข 1 ของสหรัฐอเมริกาในขณะนั้น

นอกจากนี้ มหารานี คยาตรี เทวี ยังได้รับการยกย่องว่า เป็นผู้เคลื่อนไหวเพื่อสนับสนุนสิทธิสตรีด้วยการก่อตั้งโรงเรียนสตรีในแคว้นชัยปุระ ปัจจุบันกลายเป็นเมืองชัยปุระ เมืองเอกของรัฐราชสถาน ทางภาคตะวันตกของอินเดีย ทั้งยังเป็นสตรีที่มีบทบาทสำคัญทางการเมืองอินเดีย เพราะได้รับเลือกเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรอินเดียในปี 2502 และได้รับเลือกตั้งกลับมาดำรงตำแหน่งอีก 2 สมัยซ้อนด้วย

วันเดียวกัน นายปานศักดิ์ รังสิพราหมณกุล คนสนิทของ ม.ร.ว. ปรียนันทนา เปิดเผยกับผู้สื่อข่าวถึงเรื่องนี้ว่า ม.ร.ว.ปรียนันทนา อดทนสู้คดีนี้มานานถึง 9 ปี เพื่อสิทธิอันชอบธรรมของลูก 2 คน คือเทพราชและลลิตยา โดยเดินทางไปๆมาๆ ระหว่างไทยกับอินเดียตลอดเวลา 9 ปี ที่เป็นคดี

ค่ำวันเดียวกัน ม.ร.ว.ปรียนันทนา รังสิต ซึ่งอยู่ที่ต่างประเทศ ให้สัมภาษณ์มายัง นสพ.ไทยรัฐว่า รู้ว่าศาลจะตัดสินคดีนี้ในวันที่ 24 ก.ย. และรู้สึกโล่งใจมากที่ศาลฎีกาอินเดียยืนคำพิพากษาของศาลอุทธรณ์และสั่งยกฟ้องคำอุทธรณ์ของอีกฝ่าย ทำให้เทพราชและลลิตยาเป็นฝ่ายชนะคดีแบบขาดลอย ต่อจากนี้ไปก็จะเป็นเรื่องของการบังคับคดี ซึ่งยังมีอีกหลายขั้นตอนและต้องเดินทางไปๆมาๆอินเดียอีกหลายครั้ง เพื่อตามเรื่องการโอนหุ้นให้ลูกทั้ง 2 คน และจัดการเรื่องบัญชีต่างๆนานา ทั้งนี้ เรื่องหุ้นที่มีจำนวน 99 เปอร์เซ็นต์แต่ถูกยักยอกไปจนเหลือเพียง 7 เปอร์เซ็นต์ก็ต้องสะสางกัน

ม.ร.ว.ปรียนันทนากล่าวด้วยว่า ขณะนี้ลูกทั้งสองคนอยู่ที่กรุงเทพ ทราบข่าวเรื่องนี้แล้ว และข่าวนี้เป็นข่าวดังในอินเดีย สื่อต่างๆได้เผยแพร่กันทั่วประเทศ ได้ต่อสู้เรียกร้องสิทธิแทนลูกจนลูกได้รับความยุติธรรม ต้องขอบคุณศาลฎีกาอินเดียที่ให้ความยุติธรรมกับเรา สำหรับลูกชายคือเทพราช ตอนนี้อายุ 32 ปี ปกติอยู่ที่อินเดียดูแลบ้าน ดูแลธุรกิจกับเรื่องคดีเป็นประจำ และกำลังจะเขียนหนังสือเล่มหนึ่ง ส่วนลูกสาวคือลลิตยา อายุ 34 ปี อยู่ที่เมืองไทยเพราะแต่งงานมีครอบครัวแล้ว

เมื่อถามถึงระยะเวลาในการบังคับคดีนี้ ม.ร.ว.ปรียนันทนายังกล่าวด้วยว่า ยังไม่ทราบว่าต้องใช้เวลานานเท่าไหร่ เพราะมีบางส่วนที่โอนได้ทันที คือทรัพย์สินของอดีตสามี ส่วนหุ้นที่ถูกยักยอกไปต้องกลับไปสะสางที่ศาลพาณิชย์ให้ศาลสั่งให้โอนคืนกลับมาให้หมด คิดเป็นจำนวนเงินหลายพันล้านบาท โดยผู้ที่ยักยอกไปคือลุงของเด็กๆ สำหรับคดีนี้ได้ใช้ทีมทนายที่มีฝีมือของอินเดียเป็นผู้ดำเนินการฟ้องร้องต่อสู้คดี และต้องเปลี่ยนทนายบ่อยมากแต่โชคดีที่ได้ที่ปรึกษาคดีที่ยอดเยี่ยมมาก ทำให้ลูกได้รับความยุติธรรมกลับคืนมา

มีรายงานด้วยว่า คดีฟ้องร้องเรื่องทรัพย์สินมรดกกว่าหมื่นล้านบาทของทายาทอดีตมหาราชาแห่งอินเดียครั้งนี้ ฝ่ายคู่กรณีที่เป็นลุงของเทพราชและลลิตยา เป็นผู้มีอิทธิพลในรัฐราชาสถาน ทำให้ฝ่าย ม.ร.ว.ปรียนันทนาไม่สามารถจ้างทนายความในพื้นที่ได้ ต้องไปจ้างทีมทนายที่เก่งมากๆ รวม 3 ชุดด้วยกัน คือที่ศาลฎีกา ที่กรุงนิวเดลี และที่ชัยปุระ เพื่อมาต่อสู้คดี ที่มีทั้งการไซฟ่อนเงิน การโกงหุ้นและพินัยกรรมปลอม ทำให้ก้าวข้ามอุปสรรคต่างๆ มาได้ ต้องขอขอบคุณทีมงานทนายความทุกคน ที่ใช้ความสามารถอย่างเต็มที่จนทำให้งานนี้สำเร็จลงได้



ไทยรัฐฉบับพิมพ์ 26 ก.ย. 2558