ภาพ : วิถีโคบาลแห่งปาตาโกเนีย
ภาพโดย : โตมาส มูนีตา
คำบรรยายภาพ : บากัวเลรอส หรือเหล่าโคบาลที่ตามจับปศุสัตว์ดุร้าย หยุดพักขณะตามวัวบนคาบสมุทรอันโตนิโอบารัสในแถบที่ราบสูง ปาตาโกเนียของชิลี มีน้อยคนที่เลือกวิถีชีวิตแบบบากัวเลโร เป็นชีวิตที่งดงามแต่โหดเอาการครับ เซบาสเตียน การ์เซีย อิเกลเซียส (คนซ้ายสุด) บอก
เรื่องราวว่าด้วยเลือด มิตรภาพ ความกล้าหาญ และประเพณีเก่าแก่ของเหล่านักจับวัวท้ามฤตยูแห่งอเมริกาใต้
เรื่องราวของเลือด ความกล้าหาญ และประเพณี มักเกี่ยวข้องกับเหล่าอาชา ผู้คนที่เก่งกาจ ทว่าไม่โอ้อวด และแน่นอนว่าต้องรวมถึงการเสี่ยงชีวิตและการบาดเจ็บถึงขั้นพิกลพิการ และก็เช่นเดียวกับเรื่องราวในแนวนี้ส่วนใหญ่ สภาพภูมิประเทศมักทุรกันดารอย่างเหลือเชื่อ ส่วนหนึ่งเป็นเพราะความรกร้างห่างไกล จึงยากที่จะเข้าถึงด้วยวิธีการปกติทั่วไป แต่ถ้ารู้ว่าควรมองหาตรงไหน คุณจะสังเกตเห็นซัทเทอร์แลนด์ (Sutherland) ในแผนที่โดยมีรูปร่างคล้ายนิ้วยื่นเข้าไปในอ่าวอุลตีมาเอสเปรันซาซาวนด์ทางตอนใต้ของภูมิภาคปาตาโกเนียในประเทศชิลี
เซบาสเตียน การ์เซีย อิเกลเซียส วัย 26 ปี เป็นวิศวกรการเกษตรโดยอาชีพ แต่ในหัวใจเขาคือโคบาลผู้สั่งสมประสบการณ์และภูมิปัญญาตามแบบฉบับของคนที่เติบโตท่ามกลางสัตว์ใหญ่ คุณตาของเขาคือ อาร์ตูโร อิเกลเซียส ผู้เป็นดั่งตำนาน ครอบครัวอิเกลเซียสเป็นหนึ่งในครอบครัวแรกๆที่มาตั้งถิ่นฐานที่นี่เมื่อปี 1908 และเปิดร้านขายของชำให้บริการแก่เหล่าผู้บุกเบิก ต่อมาไม่นาน ครอบครัวนี้สร้างไร่เอสตานเซียเมร์เซเดสขึ้นบนผืนดินงดงามดั่งภาพวาดที่หันหน้าออกสู่ทะเลและด้านหลังเป็นภูเขา พอถึงปี 1960 อาร์ตูโรก็ซื้อไร่ปศุสัตว์เอสตานเซียอานามาเรียที่เข้าถึงได้แต่ทางเรือหรือขี่ม้าสิบชั่วโมง และราวกับว่าอานามาเรียยังไกลปืนเที่ยงไม่พอ เขายังออกไปตั้งถิ่นฐานที่ซัตเทอร์แลนด์อีก ที่นี่เป็นพื้นที่ที่แทบไม่มีทางเข้าถึงซึ่งอยู่ลึกเข้าไปในเอสตานเซียอานามาเรียอีกที ช่วงหนึ่งในประวัติของบ้านไร่แห่งนี้ ลูกจ้างรายหนึ่ง ภรรยาของเขากับลูกอีกสองคน อาศัยอยู่ในบ้านหลังเล็กๆที่ซัตเทอร์แลนด์ แต่ฝ่ายภรรยาซึ่งคงทนความโดดเดี่ยวต่อไปไม่ไหว ตัดสินใจหนีตามชาวประมงไป สุดท้ายลูกจ้างรายนั้นกับลูกกำพร้าแม่สองคนก็ละทิ้งที่นั่นเช่นกัน และต้อนฝูงปศุสัตว์ออกมาสู่แดนศิวิไลซ์อีกครั้ง
พวกวัวที่พลัดหลงจากฝูงปศุสัตว์ของอาร์ตูโรกลายเป็นวัวป่าและแพร่พันธุ์ออกไป การคัดสรรตามธรรมชาติทำให้สัตว์พวกนี้ตัวใหญ่และดุร้ายขึ้น ทุกฤดูร้อน อาร์ตูโรจะไล่ต้อนพวกมัน โดยขี่ม้าจากเอสตานเซียอานามาเรียไปกับสุนัขต้อนวัวและม้าที่เขาไว้ใจมากที่สุด บางครั้งเขาส่งวัวป่าหรือ บากัวเลส (baguales) ซึ่งแปลตามตัวว่า วัวโหดเถื่อน ไม่ใช่แค่ วัวป่า ลงเรือไปขายที่ตลาดในเมืองปวยร์โตนาตาเลส
แต่ทุกวันนี้ ตระกูลอิเกลเซียสอันหมายถึงครอบครัวขยายของลุงป้าน้าอาและญาติลูกผู้พี่ผู้น้อง ซึ่งมีความผูกพันกับผืนแผ่นดินนี้น้อยมากหรือไม่มีเลย ได้ตัดสินใจขายอานามาเรียกับซัตเทอร์แลนด์ให้เจ้าของไร่ปศุสัตว์ผู้มั่งคั่งรายหนึ่ง เจ้าของรายใหม่อนุญาตให้เซบาสเตียนเข้าไปไล่ต้อนวัวป่าในไร่เป็นครั้งสุดท้าย ด้วยเหตุนี้ เขาจึงเริ่มเสาะหา บากัวเลรอส หรือโคบาลมือดีที่สุดจากปวยร์โตนาตาเลสมาช่วยงาน และยอมให้เราติดตามไปด้วย ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะเขาหวังว่า สักวันจะได้พานักท่องเที่ยวออกต้อนวัวป่าเพื่อรักษาประเพณีนี้ให้คงอยู่ต่อไป
ฝูงวัวป่าในซัตเทอร์แลนด์ไม่เคยเห็นเชือกมานานหลายรุ่นแล้ว และลำพังการเดินทางไปซัตเทอร์แลนด์ครั้งนี้ เราจะขี่ม้าไปกับเซบาสเตียนและโคบาลอีกสามคน พร้อมด้วยม้า 20 ตัว และสุนัขอีก 30 ตัว เป็นเวลาอย่างน้อยสองสามวันในสภาพภูมิประเทศที่จะมอบความตายเป็นรางวัลให้กับการก้าวพลาดเพียงก้าวเดียว
ฉันโทรศัพท์กลับบ้านเพื่อขอกำลังใจ เขาบอกให้ลูกเอาแว่นตากันลมไปด้วยค่ะ ฉันบอกพ่อ พ่อเงียบไปครู่หนึ่ง ก่อนจะพูดว่า แว่นตากันลมนั่นใช้สำหรับบุกโปแลนด์ ไม่ใช่ใส่ไปไล่ต้อนวัวนะลูก พ่ออายุ 70 กว่า เป็นลูกเกษตรกรชาวแซมเบียที่เกิดในประเทศอังกฤษ พ่อไม่ยี่หระเลยตอนไล่ฝูงช้างให้ออกไปจากไร่กล้วยกลางหุบเขาแซมบีซี หรือตะเพิดจระเข้จากบ่อปลาของแม่
ฉันไม่ได้เอาแว่นกันลมติดมาด้วย แต่ทันทีที่เผชิญหน้าวัวป่าตัวหนึ่งในซัตเทอร์แลนด์ เรื่องแว่นตากลายเป็นเรื่องขี้ปะติ๋วไปเลย ต้นไม้ตรงหน้าเราหักโค่นราวกับโดนรถเกลี่ยดินพุ่งชน มองหาต้นไม้ไว้นะ ใครสักคนเคยแนะนำฉันอย่างนั้น แต่ยังไม่ทันที่ฉันจะขยับม้า เจ้าวัวก็โผล่พรวดออกมา แม้จะมีฝูงสุนัข 30 ตัวไล่งับหูและส้นเท้า คอยทึ้งเนื้ออ่อนๆที่อยู่ต่ำกว่าหางของมัน แต่ดูเหมือนมันจะไม่มีวันล้มและพร้อมทำลายทุกสิ่งที่ขวางหน้า ฉันมองไปรอบตัวไม่เห็นโคบาลสักคน เจ้าวัวหยุดยืน หอบหายใจจนสีข้างกระเพื่อมราวกับมันกำลังชั่งใจดูสถานการณ์ ใครที่คิดว่าอารมณ์ความรู้สึกของสัตว์เป็นเรื่องเหลวไหล คนคนนั้นคงยังไม่เคยมองเข้าไปในดวงตาของวัวป่าที่กำลังคลั่ง
แต่แล้วโคบาลสี่คนก็โผล่พรวดออกมา ควบม้าออกจากป่าอย่างเร็วเหลือเชื่อ มือหนึ่งถือสายบังเหียน อีกมือพร้อมที่จะขว้างบ่วงบาศ พอเห็นพวกเขา เจ้าวัวก็วิ่งเตลิดเข้าป่า มุ่งหน้าไปทางทะเลสาบ ฉันตามไปในระยะห่างที่คิดว่าปลอดภัยพอฉันไปถึงทะเลสาบ วัวตัวนั้นกลับถูกเชือกเส้นหนึ่งรัดคอตายแล้วโดยบังเอิญ โคบาลคนหนึ่งพยายามช่วยชีวิตโดยดึงลิ้นของมันออกมา ส่วนอีกคนกระโดดขื้นๆลงๆอยู่บนท้องราวกับกำลังผายปอดช่วยชีวิตอย่างเอาจริงเอาจัง แต่ไร้ผล ชีวิตได้หลุดลอยออกจากดวงตาของมันซึ่งแปรเปลี่ยนจากสีดำเป็นสีเขียวของธารน้ำแข็งไปแล้ว ถ้าจับได้เป็นๆวัวตัวนี้จะมีมูลค่าเท่ากับค่าจ้างหนึ่งเดือน แต่ถ้ามันตาย ก็เหลือแค่เป็นอาหารให้เรากับสุนัขเท่านั้น
ในช่วงสองสัปดาห์ต่อมา พวกโคบาลจับวัวเพศเมียได้ราวครึ่งโหล วัวเพศผู้หลายตัว และลูกวัวหนึ่งตัว วัวเพศผู้ตัวหนึ่งจมน้ำตายในทะเลสาบ วัวเพศเมียตัวหนึ่งกระโดดลงจากหน้าผาจนเชือกรัดคอตาย ที่พักของเราคละคลุ้งไปด้วยกลิ่นสาบสางของสัตว์และกลิ่นคาวเนื้อ พวกผู้ชายเริ่มโหยหาเรื่องอย่างว่า และผลัดกันเล่าเรื่องตลกโปกฮาที่ไม่มีใครยอมแปล เพราะมีฉันอยู่ด้วย
เรือจะมาที่ซัตเทอร์แลนด์ได้ก็ต่อเมื่ออากาศดีเท่านั้น อากาศดีแน่ครับ เซบาสเตียนว่าทั้งๆที่ขัดกับสภาพที่เห็นทุกอย่าง แต่เรือก็มาจริงๆ พวกโคบาลจัดการต้อนสัตว์ทั้งหมดลงเรือ พวกเราส่วนใหญ่ออกจากซัตเทอร์แลนด์พร้อมรอยขีดข่วนและฟกช้ำดำเขียว มีบางคนปวดหลัง ม้าอายุมากตัวหนึ่งขากระเผลกจากการตกจากเส้นทางเดิน แต่มันเดินกระย่องกระแย่งลงเรืออย่างเต็มใจ สุนัขตัวหนึ่งถูกวัวเหวี่ยงฟาดเข้ากับต้นไม้ ด้วยความสับสนงุนงงและอารามตกใจ มันจึงวิ่งกลับบ้าน อีกตัวหนึ่งรอดตายจากการถูกน้ำตกพัดพาไป
ขณะที่เรือหันหัวมุ่งหน้าสู่เมืองปวยร์โตนาตาเลส ฉันนึกถึงไร่เอสตานเซียอานามาเรียว่าจะเป็นอย่างไรต่อไป ดูเหมือนว่าอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวที่กำลังเติบโตจะมีบทบาทสำคัญต่ออนาคตของพื้นที่แถบนี้ ไม่ต้องสงสัยเลยว่าวัวป่าคงถูกกำจัด ความกล้าหาญเหนือคนและความดุดันเฉียบขาดของเหล่าโคบาลคงกลายเป็นเพียงนิทานรอบกองไฟ ความลี้ลับและความดิบเถื่อนของสถานที่แห่งนี้อาจถูกเปิดเผยและกำราบจนศิโรราบ เซบาสเตียนยกเบียร์ขึ้นเป็นเชิงแสดงความคารวะต่อผืนดิน บรรพบุรุษของเขา และต่อพวกเรา แด่ชีวิตนี้! เขาว่า เราทุกคนดื่ม และแล้วซัตเทอร์แลนด์ก็หายลับไปจากสายตา
เรื่องโดย อเล็กซานดรา ฟุลเลอร์
มกราคม