สำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) เผยแพร่ผลการตรวจสอบการดำเนินงานโครงการส่งเสริมอาสาสมัครสาธารณสุขประจำ หมู่บ้าน หรืออสม. เมื่อเร็วๆ นี้ ว่ากระทรวงสาธารณสุข (สธ.)ใช้ อสม.เป็นกลไกสำคัญในการพัฒนาระบบสาธารณสุขของประเทศมากว่า 30 ปี ในลักษณะจิตอาสาไม่มีค่าตอบแทน แต่ในช่วงปี 2552 รัฐบาลจัดให้มีสวัสดิการค่าตอบแทน หรือค่าป่วยการ รายละ 600 บาท ตั้งแต่เดือนเมษายน 2552 เป็นต้นมา ตามมติคณะรัฐมนตรี (ครม.) เมื่อวันที่13 มกราคม 2552
ในปีงบประมาณ 2552 รัฐบาลได้อุดหนุนงบประมาณเงินค่าตอบแทนให้กับ อสม. ผ่านทางองค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) ปีงบประมาณ2553 รัฐบาลได้จัดสรรงบประมาณเงินอุดหนุนเฉพาะกิจให้กับ อบจ. โดยให้ อบจ.กับสำนักงานสาธารณสุขจังหวัด (สสจ.) ร่วมกันพิจารณาจัดทำโครงการส่งเสริม อสม.เชิงรุก และเบิกจ่ายเงินสวัสดิการตอบแทน ให้แก่ อสม.ที่มีสิทธิตามหลักเกณฑ์ที่กำหนดไว้ โดยงบประมาณที่ใช้ในการดำเนินโครงการทั่วประเทศ ตั้งแต่เมษายน 2552-กันยายน 2553 จำนวน 10,544.50 ล้านบาท
สตง.ระบุว่า จากการสุ่มตรวจข้อมูลการดำเนินงานของ อสม.เชิงรุก ของ สสจ.กาญจนบุรีพบว่าการทำงานไม่คุ้มค่าเงินที่รัฐต้องจ่ายไปอสม.ส่วนใหญ่ไม่ สามารถปฏิบัติหน้าที่ตามบทบาท หน้าที่ที่ระเบียบกำหนดไว้ จากการสอบถาม อสม. 418 ราย ในพื้นที่ พบว่าส่วนใหญ่ปฏิบัติงานไม่ถึง 4 วันใน 1 เดือน และปฏิบัติงานเพียงแค่ 4 วันต่อเดือนเพียง 12 รายเท่านั้น ไม่แตกต่างกันกับตอนที่ยังไม่มีค่าตอบแทน ส่วนใหญ่คิดว่าเงิน 600 บาทนั้น รัฐบาลจ่ายเงินเพื่อเป็นขวัญกำลังใจ ถึงแม้จะทำงานหรือไม่ทำงานก็ตาม
นอก จากนี้ สตง.ยังตรวจพบ อสม.ส่วนใหญ่ไม่ได้คัดเลือกจากหมู่บ้าน/ชุมชน แต่มาจากการชักชวนจากเครือญาติที่เป็น อสม.อยู่ก่อนแล้วจากการตรวจสอบทะเบียนรายชื่อ อสม. 1,015 ราย พบว่ามี อสม.ที่มีเครือญาติใช้นามสกุลเดียวกันตั้งแต่ 2 รายขึ้นไป 318 ราย บางนามสุกลใช้ซ้ำกันถึง 6 ราย บางรายยังอยู่บ้านเดียวกันหรือบ้านใกล้กันทั้งที่ตามข้อกำหนดโครงการอสม. 1 ราย ต้องดูแลรับผิดชอบประชาชนในละแวกบ้าน จำนวน 8-15 หลังคาเรือน
มติชน ฉบับวันที่ 11 กันยายน พ.ศ. 2554
