ในสาธารณสุขไทย การใช้ยาแผนไทยไม่ ได้รับการยอมรับเท่าที่ควร แม้ว่าจะเป็นที่ตระหนักชัดก็ตามว่ายาสมุนไพรไทยนั้น ช่วยในการส่งเสริมดูแลสุขภาพก่อนเจ็บป่วยได้ดีในรูปของอาหารเป็นยา หรือทดแทนการนำเข้าหรือการใช้ยาแผนปัจจุบันซึ่งมีราคาแพงกว่าได้มากก็ตาม ก่อนหน้านี้กระทรวงสาธารณสุขประกาศให้ใช้ยาสมุนไพรตำรับได้ คือ ยาสมุน ไพร 27 ขนาน ซึ่งครอบคลุมกลุ่มโรค ไข้ ไข้หวัด สูตินารีแพทย์ เป็นต้น ต่อมาก็มีการผลักดันยาสมุนไพรขึ้นบัญชียาหลักแห่งชาติ จนปัจจุบันเรามีใช้อยู่ 71 ตำรับ ทั้งแบบยาตำรับและยาเดี่ยว ซึ่งมียาสามัญประจำบ้าน 27 ขนานที่ขึ้นบัญชียาหลักด้วย เช่น ยาเขียวหอม ยาประสะมะแว้ง ยาอำมฤควาที ยาประสะจันทน์แดง และอีกหลายตัว
ในกลุ่มยาแก้ไข้นั้นมียาตำรับประสะจันทน์แดงด้วย ซึ่งในยาสามัญประจำบ้านนั้นระบุการใช้เพื่อแก้ไข้ตัวร้อน กระหายน้ำ ถ้าเป็นชนิดเม็ด ให้ละลายน้ำสุก หรือน้ำดอกมะลิ แต่หมอยาไทยอาจใช้ในรูปของยาเม็ด แคปซูล หรือยาต้ม โดยเฉพาะยาต้มนั้นทำได้ง่ายและเหมาะที่จะนำมาใช้กับเด็ก เมื่อต้มได้น้ำยาแล้ว ก็จะนำมาผสมกับน้ำหวาน โดยจะเลือกเอาสีแดง เพราะจะเข้ากับน้ำยาได้ดีกว่า ทำให้สีและรสชาติของยาออกมาดี การปรุงแต่งรสยาสมัยก่อนนั้นจะนิยมใช้น้ำผึ้งแท้ แต่ปัจจุบันน้ำผึ้งแท้นั้นหาได้ยาก และถ้าไปเจอเอาน้ำผึ้งปลอมก็ไม่ต่างกับแต่งรสด้วยน้ำตาล และอีกประการคนไข้บางคนอาจมีโรคภูมิแพ้ เช่น แพ้เกสรดอกไม้ ซึ่งเราไม่อาจรู้ได้ ดังนั้นการเลี่ยงมาใช้น้ำหวานตามท้องตลาดจึงสะดวกและปลอดภัยกว่า
ตัวยาสมุนไพรในยาประสะจันทน์แดง จะพบว่าเป็นยาที่มีรสออกขมนำ ตามด้วย ฝาด หอม สุขุมเป็นหลัก มีตัวยารากมะนาวและรากเหมือดคนที่มีรสเย็นจืด สองตัวนี้จะช่วยให้ไข้หายไม่กลับมาเป็นอีก ในยาไทยเรามักจะพบว่าการระบุน้ำหนักยานั้นระบุเป็นส่วน เพื่อให้หมอไปตั้งน้ำหนักยาเองตามอาการของผู้ป่วย ตัวยาประสะจันทน์แดงประกอบด้วย
รากเหมือดคน รสสุขุม น้ำหนัก 4 ส่วน แก้พิษ ถอนพิษ ถอนพิษผิดสำแดง แก้ไข้กลับไข้ซ้ำ ไข้พิษ ไข้หวัด ไข้หัด ไข้ปอดบวม ถอนพิษยา รากมะปรางหวาน รสจืดเย็น น้ำหนัก 4 ส่วนถอนพิษผิดสำแดง แก้ไข้กลับไข้ซ้ำ แก้ไข้ตัวร้อน รากมะนาว จืดเย็น น้ำหนัก 4 ส่วนแก้ไข้ แก้ไข้กลับไข้ซ้ำ ถอนพิษผิดสำแดง ฝนกับสุราทาแก้ปวดฝี แก้พิษอักเสบเปราะหอมเผ็ดขม น้ำหนัก 4 ส่วน แก้โลหิตซึ่งเจือด้วยลมพิษ สุมศีรษะเด็ก แก้หวัดคัดจมูก ขับลมในลำไส้ แก้เสมหะ เจริญธาตุไฟ แก้ลงท้อง
โกฐหัวบัว มันสุขุมหอม น้ำหนัก 4 ส่วน แก้ไข้ แก้สะอึก แก้ไอ แก้เสียดแทงสองราวข้าง
แก่นจันทน์เทศ ขม หอมสุขุม น้ำหนัก 4 ส่วน แก้ไข้เพื่อดี ดับพิษดีและพิษโลหิต บำรุงตับปอดหัว ใจ และน้ำดี แก่นฝางเสน รสขม น้ำหนัก 4 ส่วน ฝาดบำรุงโลหิต แก้ปอดพิการ แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้ท้องร่วง ธาตุพิการ แก้โลหิตออกทางทวารหนัก แก้เสมหะกำเดา
เกสรบัวหลวง รสฝาดหอม หนัก 1 ส่วน แก้ไข้รากสาด แก้ไข้มีพิษร้อน ชูกำลังทำให้ชื่นใจ บำรุงครรภ์รักษา ดอกบุนนาค รสหอมเย็น ขมเล็กน้อย น้ำหนัก 1 ส่วน บำรุงดวงจิตให้ชุ่มชื่น แก้ร้อนในกระสับกระส่าย แก้ลมในกองละเอียด วิงเวียนหน้ามืดตาลาย ใจสั่นหวิว ชูกำลังบำรุงโลหิต แก้กลิ่นสาบสางในร่างกาย ดอกสารภี รสขมหอมเย็น น้ำหนัก 1 ส่วน แก้โลหิตพิการ แก้ไข้มีพิษร้อน เจริญอาหาร บำรุงหัวใจ ชูกำลัง ดอกมะลิ รสขมหอมเย็น น้ำหนัก 1 ส่วน บำรุงหัวใจ ดับพิษร้อน ทำให้จิตใจชุ่มชื่น บำรุงครรภ์ แก้ไข้ แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้เจ็บตา
แก่นจันทน์แดง รสขมเย็น น้ำหนัก 32 ส่วน แก้ไออันเกิดจากซางและดี บำรุงหัวใจ แก้เลือดออกตามไรฟัน แก้ไข้ดีพิการ แก้บาดแผล
กำยาน รสฝาดหอม น้ำหนัก 40 ส่วน บำรุงหัวใจ ขับปัสสาวะ แก้โรคปอดอักเสบ แก้หลอดลมอักเสบ ขับเสมหะ สมานบาดแผล แก้ลม บำรุงเส้นเอ็น แก้นิ่ว ดับกลิ่น ฆ่าเชื้อรา น้ำกัดเท้า เผาอบห้องฆ่าเชื้อโรคในอากาศไล่ยุง ริ้น
สำหรับกำยายาน ในบัญชียาหลักแห่งชาติจะไม่มีตัวนี้ แต่ถ้าเราทำยาต้มควรต้องใส่เพราะจะเป็นสารกันบูดธรรมชาติที่ดีป้องกันไม่ให้ยาบูดเร็ว สำหรับแนวทางการใช้ยาของหมอไทยนั้น ไม้จำกัดการใช้ตามที่กระทรวงสาธารณสุขระบุไว้เท่านั้น แต่เป็นการใช้กับยาหลายตัวเพื่อให้ยาช่วยกันทำงาน ทั้งนี้ทั้งนั้นก็ต้องขึ้นอยู่กับวิจารณ ญาณของผู้เป็น โดยจะดูจากรสของยาและสรรพ คุณของตัวยานั้นๆ ด้วย
ในคลินิกการแพทย์แผนไทยเนตรดาว โดยอาจารย์เนตรดาว ยวงศรี ได้เปิดเผยถึงการใช้ยาซึ่งเป็นข้อมูลทางคลินิกและประสบการณ์ในการรักษาว่า ยาตำรับประสะจันทน์แดงเป็นตัวยาที่ดูแลระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายมนุษย์ได้ดี ใช้แก้ปัญหาเกล็ดเลือดต่ำ (เลือดไหลหยุดยาก) แต่ไม่เหมาะกับคนที่มีเลือดข้นหนืด ใช้กับผู้ป่วยโรคโลหิตจาง ภูมิแพ้ แก้ร้อนในกระหายน้ำ
คนไข้ที่มีอาการไทรอยด์เป็นพิษ ยาตำรับนี้จะช่วย ทำให้หิวข้าวน้อยลง ช่วยให้ทุรนทุรายน้อยลง ลดอุณหภูมิในร่างกายลงได้ ช่วยรักษาเกล็ดเลือด
ดังนั้นจะเห็นได้ว่าการใช้ยาไทยนั้นไม่ได้ทำหน้าที่เพียงสรรพคุณที่นักวิชาการระบุไว้ แต่ยังต้องมาแยกประเภทอีกว่า ถ้าเป็นไข้ จะเป็นไข้ประเภทไหนอีก เช่น ไข้ที่มีอาการหนาวสั่น หรือไข้ที่มีอาการตัวเย็น ก็จะใช้ยาแตกต่างกัน เราจะไม่ได้ใช้เพียงยาแก้ปวดตัวเดียวครอบจักรวาล แล้วต้องเป็นภาระของตับในบั้นปลาย ยาไทยใช้ได้ดีทั้งเด็กและผู้ใหญ่ถ้าใช้เป็น.
ไทยโพสต์ 15 มกราคม 2555
