กระทรวงการคลังมอบรางวัล สปสช.บริหารกองทุนหมุนเวียนอับดับ 1 จาก 108 องค์กรทั่วประเทศ เลขาธิการสปสช.เผยได้รับรางวัล 3 ปีซ้อน จากจัด 4 ครั้ง และได้รับการประเมินจากบริษัทไทยเรตติ้งแอนด์อินฟอร์เมชั่นเซอร์วิส จำกัด (ทริส) ให้เป็นกองทุนที่มีผลการดำเนินงานดีเด่นต่อเนื่องมาตลอด 3 ปีซ้อน (ปี 51 ,ปี 52 และปี 54 ซึ่งในปี 53 นั้นสปสช.ได้รางวัลผลการดำเนินงานชมเชย) ดูรายละเอียดได้จาก
www.nhso.go.th/frontend/NewsInformationDetail.aspx?newsid=MjYz จากผลงานดีเด่นที่ว่ามานี้ สปสช. ก็สมควรได้รับโบนัสอย่างยิ่ง แต่เบื้องหลังการได้โบนัส อาจจะมีการใช้วิธีการตกแต่งบัญชีเพื่อให้ได้รับผลงานเป็นประโยชน์แก่พวกพ้องโดยมิชอบ ซึ่งหากเป็นเช่นนั้นจะถือเป็นการทำเอกสารเท็จทางราชการ และน่าจะเป็นการทุจริต
ทั้งนี้ สปสช. ใช้วิธีการเร่งจ่ายเงินไปสู่โรงพยาบาลต่างๆ โดยการโอนเงินหมวดบริการกรณีเฉพาะ (central reimbursement) ให้หน่วยบริการล่วงหน้าโดยยังไม่มีผลงาน เพื่อสร้างผลงาน แล้วหักคืนทางบัญชีในเวลาต่อมา อาจเชื่อมโยงกับการปั้นผลงานให้เข้ากับ Key Performance Indicator เพื่อรับโบนัสประจำปี ไว้แจกพนักงาน น่าจะเข้าลักษณะแต่งบัญชี ที่วงการบัญชีเรียกว่า Creative Accounting โปรดดูเอกสาร 1 ประกอบ จะเห็นได้ว่าผลการดำเนินงานด้านการเงินตามดัชนีชี้วัดผลการดำเนินงานที่ 1.1-1.3 ล้วนเกี่ยวข้องกับการเบิกจ่ายเงินโดยเฉพาะ ดัชนีชี้วัดผลการดำเนินงานที่ 1.2 มีการกำหนดเงื่อนเวลาให้เบิกจ่ายได้ตามเวลาที่กำหนด ในปี 2556 (โปรดดูเอกสารหมายเลข 1) และตัวชี้วัดที่ 1.1 ในปี 2558 (โปรดดูเอกสารหมายเลข 2) และการประเมินโดย TRIS ที่ได้รับรางวัลก็ใช้ตัวชี้วัดเดียวกัน
ทั้งนี้โดยปกติ งบหมวดบริการกรณีเฉพาะ (Central Reimbursement) เป็นหมวดเงินที่ สปสช. บริหารจัดการเป็นภาพรวมระดับประเทศ โดยหน่วยบริการให้บริการผู้ป่วยล่วงหน้า หลังจากนั้นบันทึกข้อมูลผ่านโปรแกรม e-claim ที่ สปสช. กำหนดแต่ละรายการ ภายหลัง สปสช. ตรวจสอบข้อมูลผ่าน จะโอนค่าบริการทางการแพทย์ ตามอัตราที่กำหนด ซึ่งไม่มีรายการใดที่มีการกำหนดโอนเงินให้หน่วยบริการล่วงหน้า
แต่กลับมีการโอนเงินโดยไม่มีหลักเกณฑ์ พบหลักฐานว่าโรงพยาบาลในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ จำนวน 250 แห่ง ได้รับเงินหมวดบริการกรณีเฉพาะ (Central Reimbursement) โอนจาก สปสช. พร้อมกันทุกแห่งในวันที่ 27 กันยายน 2555 วงเงินที่โอน มีตั้งแต่ หลัก 5 แสน จนถึง 40+ ล้านบาท ต่อแห่ง รวมเป็นเงินทั้งสิ้นประมาณ 1,100 ล้านบาทและมีการเรียกเงินคืนกลับหลังจากนั้นเฉลี่ย 3-6 เดือนในปีงบประมาณถัดมา ข้อสังเกตเงินหมวดนี้ ตามประกาศฯ ของ สปสช.ใช้จ่ายโดย สปสช. บริหารจัดการเป็นภาพรวมระดับประเทศ หน่วยบริการให้บริการผู้ป่วยล่วงหน้า และตั้งเบิกเงินผ่านโปรแกรม ภายหลัง สปสช. ตรวจสอบข้อมูลผ่าน จะโอนค่าบริการทางการแพทย์ ตามอัตราที่กำหนด ซึ่งไม่มีรายการใดที่มีการกำหนดโอนเงินให้หน่วยบริการล่วงหน้า (โปรดคลิกดู เอกสาร 3 ประกอบ)
เงินที่โอนในวันสุดท้ายของปีงบประมาณ 1,100 ล้านบาท และเรียกเก็บคืนทั้งหมดภายใน 5-6 เดือน กองทุนอุบัติเหตุ หรือ high cost (AE/HC) ต้องจ่ายหลังจาก key เรียกเก็บ คนไข้ต้อง discharge แล้ว และจะคีย์เข้าไปได้หลังจาก discharge ไม่เกิน 30 วันตามกฎของ สปสช. เงินยอดนี้หากเรียกเก็บตามผลงานแสดงว่าโรงพยาบาลเหล่านี้มีคนไข้ป่วยหนักหรือเกิดอุบัติเหตุมากมายมหาศาลภายใน 30 วันก่อนนี้ซึ่งในความเป็นจริงไม่มีมากขนาดนั้น หากมีมากขนาดนั้นต้องถือว่าเป็นเรื่องผิดปกติที่มีคนเจ็บหนักด้วยโรคภัยและอุบัติเหตุมากมหาศาลในช่วงสิ้นปีงบประมาณ
นอกจากนี้หากเป็นเงินที่เคยส่งให้ตามผลงานก็ต้องมีที่โรงพยาบาลได้รับบ้าง แต่โรงพยาบาลกลับไม่ได้เลยแม้แต่บาทเดียว นี่ไม่มีการจ่ายจริงเลยแม้แต่บาทเดียวจึงถือว่าผิดปกติเป็นอย่างยิ่ง เพราะโอนทั้งก้อนในวันพฤหัสบดีที่ 27 กันยายน 2555 ก่อนหมดปีงบประมาณวันอาทิตย์ที่ 30 กันยายน 2555!
หาก สปสช. จะยืนยันว่าเงินยอดดังกล่าวเป็นยอดจริง ก็ต้องแสดงรายการที่โรงพยาบาลคีย์เบิกสำหรับผู้ป่วยค่าใช้จ่ายสูงและอุบัติเหตุ ของแต่ละโรงพยาบาลตรงกันกับยอดเบิกของแต่ละโรงพยาบาลในช่วงเวลาดังกล่าว โดยงบดังกล่าวต้องมาจาก IPD ที่ Discharge แล้วเท่านั้น และต้องลง ICD10 ICD9 (ถ้ามีอุปกรณ์และการผ่าตัด หรือหัตถการ)
ทั้งนี้อาจเข้าข่ายว่าเป็นการตกแต่งบัญชี (Creative accounting) ถือว่าเป็นการทุจริตต่อหน้าที่ และถือว่าเป็นการสร้างเอกสารเท็จทางราชการ
หาก สปสช. จะแย้งว่า เป็นแค่การโอนเพื่อทำการรักษาตามผลงานที่เคยเป็นในปีที่ผ่านมา ก็ฟังไม่ขึ้นเลย เพราะยังไม่มีคนตายจากอุบัติเหตุมากมายขนาดนั้น และไม่มีผู้ป่วยในที่เจ็บหนักจนรักษาหายแล้วออกจากโรงพยาบาลมากมายขนาดนั้น แล้วจะจ่ายไปล่วงหน้าได้อย่างไร นี่คือการกระทำที่ขัดแย้งกับผังบัญชีและหลักการบัญชีที่ได้รับการยอมรับทั่วไปโดยสากล (Generally Accepted Accounting Principles: GAAP)
ขอยกตัวอย่างเปรียบเทียบว่าหากผู้บริหารบริษัทต้องการจ่ายโบนัสให้ตัวเอง โดยการสร้างยอดขายโดยการออกเอกสารการขายเท็จเพื่อบันทึกยอดขายและกำไรที่เกี่ยวข้องภายวันหลังจากปิดบัญชีและคำนวณกำไรเพื่อคิดยอดโบนัสแล้วก็ทำรายการรับคืนสินค้าดังกล่าวกลับมาทั้งจำนวน ถ้าเกิดเหตุในตลาดหลักทรัพย์แล้วผู้สอบบัญชีตรวจไม่เจอถือว่าผู้บริหารบริษัทนั้นทุจริตร้ายแรง ผู้ถือหุ้นจะซักฟอก เช่น กรณีของ ENRON ซึ่งทำรายการธุรกรรมทางการเงินเท็จ ตบตาผู้ถือหุ้นสุดท้ายแม้กระทั่ง Arthur Anderson บริษัทตรวจสอบบัญชีที่ลงนามรับรองงบการเงินให้ ENRON ก็ต้องล้มไปตาม ENRON ในที่สุด
รองเลขาธิการ สปสช. ผู้ดูแลด้านการเงินการบัญชี การจ่ายเงินให้โรงพยาบาลของ สปสช. คือนายแพทย์ประทีป ธนกิจเจริญ ในเวลาที่เกิดเหตุจนถึงปัจจุบัน และมีนายแพทย์วินัย สวัสดิวร ดำรงตำแหน่งเลขาธิการ สปสช. ในเวลานั้น ก่อนจะถูกปลดลงจากตำแหน่งตามมาตรา 44 โดยคำสั่งของ คสช. ในอีก 3 ปีต่อมา
ทั้งนี้ สตง. ได้เข้าตรวจสอบและรายงานว่า สปสช. เริ่มมีนโยบายให้จ่ายเงินโบนัสให้เจ้าหน้าที่ของ สปสช. ตั้งแต่ปีงบประมาณ 2548 การจ่ายเงินโบนัสพิจารณาจากผลการดำเนินงานในภาพรวมของ สปสช. ซึ่งประเมินโดยบริษัท ไทยเรทติ้งแอนด์อินฟอร์เมชั่นเซอร์วิส จำกัด (Thai Rating & Information Service Co., Ltd. : TRIS ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็น บริษัท ทริส คอร์ปอชั่น จำกัด TRIS Corporation Limited หรือ ทริส (TRIS))
ผลงานเช่นนี้ โดยการโยกเงินตกแต่งบัญชีเพื่อไปรับโบนัสน่าจะเรียกได้ว่าผลงานปลอม ทั้งนี้คณะกรรมการหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ในรายงานการประชุมครั้งที่ 1/2556 เมื่อวันที่ 7 มกราคม 2556 ที่ประชุมได้มีมติเห็นชอบระเบียบว่าด้วยหลักเกณฑ์การจ่ายค่าตอบแทนพิเศษตามผลการดำเนินงาน ประจำปี พ.ศ.2556 โดยสรุปสาระสำคัญของหลักเกณฑ์การจ่ายค่าตอบแทนพิเศษประจำปี (โบนัส) มีดังนี้
ข้อ 4 ให้สำนักงานใช้ระบบการประเมินผลทุนหมุนเวียนของกรมบัญชีกลางเป็นระบบหลักในการประเมินผลการดำเนินงานประจำปี
ข้อ 5 ให้สำนักงานจัดทำตัวชี้วัดผลสำเร็จของการดำเนินงานในแต่ละปีงบประมาณ ตามยุทธศาสตร์นโยบาย หรือแผนงานของคณะกรรมการ โดยจัดทำร่วมกับกรมบัญชีกลาง หรือผู้แทน และคณะอนุกรรมการประเมินผลระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ แล้วเสนอตัวชี้วัดประจำปีงบประมาณนั้นต่อคณะกรรมการเพื่อพิจารณา ภายในไตรมาสที่หนึ่งของปีงบประมาณนั้น เมื่อคณะกรรมการพิจารณาให้ความเห็นชอบตัวชี้วัดแล้ว ให้ใช้ตัวชี้วัดดังกล่าวเป็นเครื่องมือและเกณฑ์การวัดผลสำเร็จของการดำเนินงานของสำนักงานในปีงบประมาณนั้น
ข้อ 6 เมื่อสิ้นปีงบประมาณ ให้สำนักร่วมกรมบัญชีกลางหรือผู้แทนและคณะอนุกรรมการตามข้อ 5 ายงานการประเมินผลการดำเนินงานประจำปีตามตัวชี้วัดต่อคณะกรรมการเพื่อพิจารณา และให้สำนักงานรายงานผลการดำเนินงานประจำปีนั้นไปยังสำนักงาน ก.พ.ร. ภายในเดือนมีนาคมของปีงบประมาณถัดไปด้วย
ข้อ 7 การกำหนดค่าตอบแทนพิเศษประจำปีตามผลการดำเนินงานของสำนักงานให้เป็นไปตามคะแนนผล
การประเมินตัวชี้วัด หากผลคะแนนการประเมินได้ต่ำกว่าร้อยละ 75 สำนักงานไม่มีสิทธิได้รับค่าตอบแทนพิเศษประจำปีนั้น กรณีที่ผลคะแนนการประเมินได้ตั้งแต่ร้อยละ 75 ขึ้นไปให้สำนักงานได้รับค่าตอบแทนพิเศษประจำปี ตามผลการดำเนินงาน แปรผันตามอัตราร้อยละของเงินเดือนรวมต่อปีของผู้ปฏิบัติงานรวมทุกคน ดังนี้
ค่าคะแนน (ร้อยละ) อัตราการจ่ายค่าตอบแทน (ร้อยละของเงินเดือนรวม)
มากกว่า 90.00 ร้อยละ 12
89.01 90.00 ร้อยละ 11
88.01 89.00 ร้อยละ 10
87.01 88.00 ร้อยละ 9
86.01 87.00 ร้อยละ 8
85.01 86.00 ร้อยละ 7
82.51 85.00 ร้อยละ 6
80.01 82.50 ร้อยละ 5
77.51 80.00 ร้อยละ 4
75.01 77.50 ร้อยละ 3
ต่ำกว่า 75 ร้อยละ 0
ข้อ 8 ให้สำนักงานขออนุมัติวงเงินเพื่อจ่ายเป็นค่าตอบแทนพิเศษประจำปีตามผลการดำเนินงาน ตามผล
การประเมินตัวชี้วัดตามข้อ 7 ต่อคณะกรรมการ โดยให้ใช้งบประมาณด้านบุคลากร และ/หรืองบประมาณค่าใช้จ่ายที่เหลือจ่ายและไม่มีภาระผูกพัน แล้วแต่กรณีวงเงินที่ขออนุมัติตามวรรคหนึ่ง ไม่รวมถึงเงินค่าตอบแทนพิเศษประจำปีตามผลการดำเนินงานของเลขาธิการ ซึ่งมีสิทธิได้รับตามสัญญาจ้าง
ผลการประเมินการปฏิบัติงานตามตัวชี้วัดความสำเร็จกองทุนหลักประกันสุขภาพแห่งชาติกับการจ่ายค่าตอบแทนพิเศษ อยู่ในเกณฑ์ดีและดีมาก อัตราการจ่ายค่าตอบแทน ร้อยละ 12 ตัวอย่าง การประเมิน ปี 2554 2557 ดังตาราง
สปสช. อาจจะแย้งว่าการโอนเงินดังกล่าวไม่ได้มีผลอะไรกับโบนัสของ สปสช. แต่ความเป็นจริงคือหาก สปสช. ไม่สามารถจ่ายเงินดังกล่าว (โอนเงิน กองทุนโรคค่าใช้จ่ายสูงและกองทุนอุบัติเหตุ) จะทำให้เกิดผลกระทบต่อคะแนนประเมินดังกล่าวซึ่งผูกกับโบนัสของ สปสช. จากระดับ A ลงมาเป็น B หรือ C เนื่องจากตัวชี้วัดสามตัว คือ 1.1 อัตราการเบิกจ่ายงบบริหารจัดการตามแผนที่กำหนด 1.2 อัตราการเบิกจ่ายวงเงินการเหมาจ่ายรายหัวที่ได้เบิกจ่ายและก่อหนี้ผูกพันให้หน่วยบริการเป็นไปตามแผนและระยะเวลาที่กำหนด และ 1.3 อัตราการเบิกจ่ายวงเงินกองทุนสร้างเสริมสุขภาพป้องกันโรคที่ได้เบิกจ่ายจริงให้แก่หน่วยบริการ จะไม่ได้รับคะแนนตามเป้าหมาย สำหรับ 1.1 คือไม่สามารถใช้งบประมาณดังกล่าวได้หมดทั้ง 100% ไม่เข้าเป้า สำหรับ 1.2 ก็เช่นกัน ส่วน 1.3 หากมีงบ AE/HC ที่ยังไม่ส่งออกไปจะทำให้ปิดบัญชีได้ล่าช้า หากต้องรอโรงพยาบาลคีย์ข้อมูลใน 30 วันจะทำให้ สปสช. ต้องรอไปอีก 30 วัน และทำให้เป้าหมายในการปิดบัญชีมีช่วงเวลา lead time ลดลง 30 วัน เพื่อให้เข้าเป้าในการปิดบัญชีภายใน 60 วัน
หากไม่ได้โอนเงินดังกล่าวพรวดเดียวออกไป สปสช. อาจจะได้รับคะแนนน้อยกว่า 92.5% ซึ่งอาจจะทำให้ไม่ได้รับโบนัสระดับ A ได้ เช่นหากทำไม่ได้ตามเป้าเลยจะไม่ได้คะแนน คะแนนก็จะร่วงลงมาจาก 92.5-15 = 77.5 % เท่านั้น
สปสช ยังอาจจะโต้แย้งอีกว่า ไม่ได้เรียกเงินคืน หักออกจากยอดเงินที่ทำการรักษาพยาบาลอย่างถูกต้อง อันนี้เป็นเรื่องจริง เพราะโรงพยาบาลในกระทรวงสาธารณสุขไม่มีเงินพอที่จะจ่ายคืน สปสช. ในความเป็นจริงโรงพยาบาลไม่มีเงินพอที่จะจ่ายคืน แต่ สปสช. ใช้วิธีหักเงินออกจากเงินงวดใหม่ที่จะจ่ายอื่นๆ ซึ่งก็เท่ากับการเรียกคืนอยู่ดี และเป็นการหักข้ามหมวดด้วย เช่น ไปหักออกจากเงิน OPD, IPD เป็นต้น ซึ่งส่งผลต่อคุณภาพการรักษาพยาบาลของประชาชน
สิ่งที่เกิดขึ้นเหล่านี้มี ผลกระทบ อย่างไร
1) งบประมาณแผ่นดินที่ควรนำไปดูแลประชาชนโดยตรง ไม่ได้นำไปใช้อย่างมีประสิทธิภาพ
2) เกิดความเสียหายแก่กองทุนฯและการบริการแก่ประชาชน
3) ขาดประสิทธิภาพในการบริหารและการใช้จ่ายงบประมาณ รวมทั้งการควบคุมภายใน
ทั้งหมดเป็นการขัดจริยธรรมอันดีเป็นการเล่นแร่แปรเลข เสกผลงานด้วยวิธีทางการเงินและการบัญชี
และสิ่งที่ต้องทบทวน คือ สปสช. ได้รับ รางวัลกองทุนเงินหมุนเวียนดีเด่น จากกรมบัญชีกลาง มาตลอด ตั้งแต่ปี 2551 ถึง 2557 นั้น เหมาะสม โปร่งใส มีคุณธรรม และเป็นธรรม ต่อประชาชนผู้เสียภาษี หรือไม่ สปสช สมควรได้รับ Bonus หรือไม่?
ทั้งนี้พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริตพ.ศ. ๒๕๔๒ ระบุไว้ว่า
ทุจริตต่อหน้าที่ หมายความว่า ปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติอย่างใดในตำแหน่งหรือหน้าที่ หรือปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติอย่างใดในพฤติการณ์ที่อาจทำให้ผู้อื่นเชื่อว่ามีตำแหน่งหรือหน้าที่ทั้งที่ตนมิได้มีตำแหน่งหรือหน้าที่นั้น หรือใช้อำนาจในตำแหน่งหรือหน้าที่ ทั้งนี้ เพื่อแสวงหาประโยชน์ที่มิควรได้โดยชอบสำหรับตนเองหรือผู้อื่น
การตกแต่งบัญชีโดยการโยกเงินจ่ายไปก่อนแล้วทำให้ผลงานออกมาดี แล้วจึงขอเงินคืนพันกว่าล้านบาทนั้น น่าจะถือได้ว่าเป็น ใช้อำนาจในตำแหน่งหรือหน้าที่ ทำให้สปสช ซึ่งก็คือตนเองและพวกพ้องได้โบนัสดังกล่าวนี้จะถือได้ว่าเป็นการแสวงหาประโยชน์ที่มิควรได้โดยชอบสำหรับตนเองหรือผู้อื่นหรือไม่? จึงครบองค์ประกอบทั้งสองข้อของการ ทุจริตต่อหน้าที่
นอกจากนี้ พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริตพ.ศ. ๒๕๔๒ ระบุไว้ว่า ยังกำหนดบทลงโทษเอาไว้ว่า
มาตรา ๑๒๓/๑ เจ้าหน้าที่ของรัฐผู้ใดปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติอย่างใดในตำแหน่งหรือหน้าที่ หรือใช้อำนาจในตำแหน่งหรือหน้าที่โดยมิชอบ เพื่อให้เกิดความเสียหายแก่ผู้หนึ่งผู้ใด หรือปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติหน้าที่โดยทุจริต ต้องระวางโทษจำคุกตั้งแต่หนึ่งปีถึงสิบปี หรือปรับตั้งแต่สองหมื่นบาทถึงสองแสนบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
