พอกล่าวถึงการให้ยาเคมีบำบัด เพื่อรักษาโรคมะเร็ง หลายคนก็ขยาดเสียแล้ว อาจเพราะชื่อ หรือเพราะเรื่องราวที่เคยได้ยินได้เจอในละครที่มักนำเสนอภาพผู้ป่วยผมร่วง กินไม่ได้ นอนไม่หลับ ดูทุกข์ทรมาน แต่แท้จริงแล้วเคมีบำบัดรักษามะเร็งน่ากลัวจริงหรือไม่ แล้วมีผลข้างเคียงอย่างไร เรื่องนี้เภสัชกรชี้แจงว่า...
เคมีบำบัด คือ การรักษาโรคมะเร็งด้วยยา ซึ่งยาที่ใช้อาจเป็นชนิดเดียวหรือหลายชนิดร่วมกัน ขึ้นอยู่กับชนิดและระยะของโรค สำหรับวิธีการให้ยาก็มีหลายวิธีเช่นกัน ขึ้นอยู่กับชนิดของโรคและชนิดของยา มีทั้งให้โดยการรับประทาน และการฉีด ยาเคมีบำบัดออกฤทธิ์โดยไปทำลายเซลล์มะเร็งและยับยั้งการแบ่งตัวของเซลล์มะเร็ง ดังนั้นอาจมีผลกระทบต่อเซลล์ปกติที่มีคุณสมบัติในการผลัดเซลล์และแบ่งตัวเร็ว ทำให้เกิดผลข้างเคียงจากยาเคมีบำบัดได้
ผลข้างเคียงจากยาเคมีบำบัดที่พบบ่อย ได้แก่ อาการอ่อนเพลีย อาการคลื่นไส้และอาเจียน ปวดเมื่อยตามร่างกาย ผมร่วง การติดเชื้อ การแข็งตัวของเลือดผิดปกติ ภาวะซีด หรือเม็ดเลือดขาวต่ำ แผลที่เยื่อบุภายในช่องปาก ท้องผูก หรือถ่ายเหลว โดยผลข้างเคียงดังกล่าวเกิดขึ้นกับผู้ป่วยบางรายเท่านั้น ไม่ได้หมายความว่าผู้ป่วยที่ให้ยาเคมีบำบัดต้องมีอาการเหล่านี้ทั้งหมด และอาการดังกล่าวมักเป็นเพียงแค่ชั่วคราวพอหมดฤทธิ์ของยาเคมีบำบัดแล้วอาการต่างๆ ก็จะค่อยๆ ดีขึ้นตามลำดับ ทั้งนี้ความรุนแรงของผลข้างเคียงจากยาเคมีบำบัดในผู้ป่วยแต่ละรายจะแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับยาที่ใช้ ระยะเวลาที่ได้รับยา และสภาวะร่างกายของผู้ป่วย
ผลข้างเคียงเหล่านี้มีหลายอย่างที่ป้องกันได้ โดยแพทย์ผู้ให้การรักษาจะเป็นผู้พิจารณาให้ยา หรือมาตรการในการป้องกัน และจะให้ข้อมูลที่ละเอียดแก่ผู้ป่วยก่อนการให้ยา นอกจากนี้ในปัจจุบันยังมียาเคมีบำบัดกลุ่มใหม่ๆ ที่มีผลข้างเคียงค่อนข้างน้อย และมีแนวทางและยาที่ใช้ในการป้องกันและรักษาผลข้างเคียงต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เช่น ยาที่ใช้รักษาอาการคลื่นไส้อาเจียนจากการได้รับยาเคมีบำบัด ซึ่งในปัจจุบันมียากลุ่มนี้หลายขนานที่สามารถควบคุมอาการคลื่นไส้อาเจียนได้ดีมากเป็นต้น
สำหรับผู้ป่วยควรพูดคุยกับแพทย์ผู้ให้การรักษาหรือพยาบาลผู้ดูแลให้เข้าใจ จะช่วยลดความวิตกกังวลลง และนอกจากนี้ควรมีการเตรียมตัวก่อนการให้ยาโดยบำรุงร่างกายให้แข็งแรง รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เช่น เนื้อสัตว์ ไข่ นม ผักและผลไม้ ควรรับประทานอาหารที่รสไม่จัด ย่อยง่าย และดื่มน้ำมากๆ พักผ่อนให้เพียงพอ ทำจิตใจให้สงบ คลายความวิตกกังวลลง ผลข้างเคียงบางอย่างก็จะลดลงไปด้วย
สงสัยเรื่องการใช้ยาปรึกษาเภสัชกรโดยตรงที่
ศูนย์บริการข้อมูลข่าวสารด้านยา โรงพยาบาลเวชธานี
โทร. 0 2734 0390 ต่อ 1220 ทุกวัน 09.00 17.00 น.
