หลายสิ่งที่เรารู้จากหนังสือ วิทยุ โทรทัศน์ หรือสื่อครอบจักรวาลอย่างอินเทอร์เน็ตอาจเป็นเรื่องไกลตัว หรือซับซ้อนเกินกว่าความเข้าใจของเรา สิ่งเหล่านี้อาจทำให้เราเครียด หรือเบื่อหน่ายโลกที่หมุนเร็วเกินไปโดยไม่รู้ตัว เราจึงลองหันมาสนใจ เข้าใจ จับตาของเราสองข้างมองโดยใช้ทักษะการสังเกตเรื่องเล็กๆ น้อยๆ ไร้สาระรอบตัวในสังคมที่เราคุ้นเคย และรวบรวมทำเป็น(ไร้)สารานุกรมฉบับต่างๆ ที่คุณไม่จำเป็นต้องรู้ก็ได้ แต่เราอยากเล่าเอามันส์และใส่ข้อมูลฝากไว้ให้รกสมองคุณ
หากโลกคือโรงละครขนาดใหญ่ มีมนุษย์เป็นตัวละคร แต่ละคนต่างเล่นตามบทบาทที่ตัวเองเขียน ข้าพเจ้าในฐานะคนทำ (ไร้)สารานุกรม และเป็นตัวละครหนึ่งของโรงละครแห่งนี้ สังเกตพบว่าแต่ละบทตอนของทุกตัวละครล้วนมีความเครียดปรากฏอยู่ มากบ้างน้อยบ้าง ตามแต่ใครจะเขียนชีวิตตัวเองอย่างไร
กรุงเทพฯ ในเดือนหลังมหกรรมลูกหนังโลก 2010 กำลังก้าวพัฒนาไปข้างหน้าอย่างเร่าร้อนเพื่อหนีความเป็นประเทศโลกที่สาม ตัวละครแต่ละตัวต่างเร่งรีบเพื่อช่วงชิงชีวิตศิวิไลซ์ ข้าพเจ้านั่งมองและบันทึกความเคลื่อนไหวของความเครียดในพวกเขาพลางสงสัย “ทำไมตูเกริ่นเข้าเรื่องเครียดจังวะ!”
* จากการสังเกตพบว่า 90% ของความเครียดของคนส่วนใหญ่ล้วนมีสาเหตุมาจากเรื่อง ‘เงิน’
* คาดเดาได้ว่าส่วนหนึ่งในนั้นเครียดเพราะติดหนี้จากการพนันฟุตบอลโลก
* หายใจ สั้นๆ ถี่ๆ เหงื่อออก ฝ่ามือ-ฝ่าเท้าเย็น เสียงสั่นเครือและปวดท้อง คืออาการทางร่างกายของคนที่กำลังตกอยู่ในภาวะเครียด
* ความ เครียดไม่แบ่งชนชั้น-วรรณะ-เพศ-วัย-การศึกษา มีอยู่ในทุกคนตั้งแต่เศรษฐี พ่อค้า ข้าราชการ ขอทาน ส่วนจะเครียดเรื่องอะไรและมากน้อยแค่ไหน ขึ้นอยู่กับเหตุปัจจัยของแต่ละคน
* ว่า กันว่าความเครียดเรื่องเงินเดินทางมาพร้อมกับปรัชญาเศรษฐกิจแบบทุนนิยมที่ กระตุ้นให้คนเน้นบริโภค หวังแต่ผลกำไร ไม่รู้จักพอ และเป็นโรคอยากรวย
* ‘งาน คือเงิน เงินคืองาน บันดาลสุข’ คือคำขวัญที่เกิดจากนโยบายของจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ซึ่งเป็นคนเริ่มให้มีแผนพัฒนาเศรษฐกิจแบบทุนนิยมตามแนวคิดอเมริกาเมื่อปี 2504 ซึ่งคาดว่าน่าจะเป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้คนไทยเครียดเรื่องเงินๆ ทองๆ
* ‘เงินคือพระเจ้า’ น่าจะเป็นคติต่อมาในหัวใจของคนไทย อันทำให้ความเครียดในเรื่องดังกล่าวยิ่งทวีคูณ
* อเมริกันดรีมอย่างบ้าน-รถยนต์เป็นเป้าหมายแห่งความสุขสมที่พ่วงมาพร้อมความเครียดของคนยุคนี้
* เงินเดือนออกไม่ตรง คือความเครียดประจำเดือนของหลายชีวิตที่อยู่รายรอบตัวข้าพเจ้า
* จน! เครียด! กินเหล้า! คือคำพูดจากโฆษณารณรงค์ให้เลิกเหล้าในโครงการ ‘เลิกเหล้า เลิกจน เริ่มต้นเข้าพรรษานี้ ทำดีถวายในหลวง’ ของ สสส. ที่ออกอากาศเมื่อปี 2549 ถือเป็นหนึ่งในโฆษณาที่ได้รับความนิยมจากผู้คนเป็นอย่างมาก จนคำพูดดังกล่าวถูกนำไปพูดในเชิงสนุกขบขันกันอย่างกว้างขวาง
* ปฏิเสธไม่ได้ว่าช่วงหนึ่งคนไทยต่างเคยเครียดเรื่องสีและการเมือง
* คนส่วนใหญ่มักไม่เล่าความเครียดในใจให้ใครฟัง นอกจากคนสนิทชิดใกล้
* “ว้ากกก! เครียดโว้ยยยย!” การตะโกนดังๆ ถือเป็นการระบายความเครียดที่ดีวิธีหนึ่ง
* หากสถานที่ที่คุณอยู่ไม่เหมาะกับการตะโกนเสียงดังเพื่อระบายความเครียด แนะนำให้ระบายความเครียดในเฟซบุ๊ก
“ปวดหัว ปวดตา ปวดตัว แถมยังต้องมาปวดใจเพราะทีมที่เชียร์อีกเฮ้อ พอลนะพ้อลล!!!” Dutsanee Mua
“วันซวยแห่งชาติ! T_T” Sopana Kittiratchatchawal
“ใคร จะดีจะร้ายยังไง ฉันไม่ต้องการฟัง อยากจะปลดปล่อยทุกๆ อย่างอยากอยู่ลำพังอยากอยู่คนเดียว...T-T” Dekying Waiwai
* ถอนใจ คืออาการยอดฮิตที่คนทำเวลาเครียด และมักจะทำไปโดยไม่รู้ตัว เฮ้อ~
* ความเครียดประจำวันของคนไทยคือเครียดเพราะไม่รู้ว่าจะกินอะไรดีขณะที่คนเอธิโอเปียเครียดเพราะไม่มีอะไรจะกิน
* มี คนเคยพูดไว้ว่าความเครียดเหมือนผี รู้สึกได้ว่ามี แต่มองหาไม่เห็นทว่าผิดกันตรงที่ผีทำให้ขนหัวลุก ความเครียดทำให้ขนหัวร่วง ฉะนั้นชายใดที่ชอบเครียดเป็นกิจวัตร ระวังหัวล้านนะเอ้า เดี๋ยวจะหาว่าหล่อไม่เตือนผู้หญิงโสดวัยใกล้เลขสามมักเครียดเรื่องริ้วรอย และการแต่งงาน ยิ่งหากเพื่อนที่เคยเป็นผู้ร่วมชะตากรรมสาวโสดเช่นเธอพบคู่แล้วพากันลั่น ระฆังวิวาห์ในช่วงนี้ เธอจะยิ่งเครียดเป็นสองเด้งเพราะความอิจฉาและกลัวขึ้นคาน
* สิว เป็นปัญหาที่วัยรุ่น หนุ่มสาววัยทำงานที่รักหล่อ ห่วงสวย เครียด
* ความ เครียดมักมาจากสิ่งที่เรามีและคาดหวังว่าอยากจะมี หากนึกไม่ออก ข้าพเจ้าขอยกตัวอย่างที่ได้จากการสอบถามทีมงาน mars บางคนถึงความเครียดของพวกเขาให้พอเห็นภาพ
ส้ม สาวอายุสามสิบ(กว่าๆ) มีการงานดีแต่ต้องรับผิดชอบหลายส่วนบอกว่า เธอมักจะเครียดเรื่องงาน โดยเฉพาะเวลาทีมงานส่งงานล่าช้า เป็นเหตุให้นิตยสารวางแผงไม่ทันตามกำหนด
โย คุณพ่อมือใหม่ที่เพิ่งมีลูกชายตัวน้อยอายุไม่ครบขวบ ผู้มองไกลถึงอนาคต บอกว่า เขาคงเครียดถ้าลูกโตไปแล้วเรียนหนังสือไม่เก่ง เพราะเขากลัวว่าลูกจะไม่มีงานทำ
ชิต ช่างภาพลพบุรี ผู้มาอาศัยหอในกรุงเป็นเรือนรัง พูดว่า เขาเครียดมาก เครียดทุกอย่าง เวลาเงินออกช้า เพราะไม่มีเงินไปจ่ายค่าหอ ไม่มีเงินเดินทางไปทำงานหรือทำกิจกรรม
* ส่วน ใครที่บอกว่าตนเองไม่เคยเครียด ประมาณว่า “เครียดเหรอ? ไม่เลย ไม่ได้กินผมหรอก ผมใช้ชีวิตชิลล์ๆ โธ่... นี่คุณจะไปเครียดทำไมให้มันปวดกบาลวะ” แพทย์บอกคนลักษณะนี้จัดอยู่ในกลุ่มผิดปกติประเภทคิดเข้าข้างตัวเอง หรือประเภทไม่ใส่ใจสภาพรอบตัว
* “อย่าคิดมาก” และ “ทำใจเหอะ” เป็นคำติดปากที่ผู้หวังดีมักใช้ปลอบประโลมคนที่กำลังเครียด
* ‘ช่าง มัน’ คือคาถาระงับความเครียดที่ควรมีไว้ประจำใจ หากผู้พูดใช้ในเวลาที่อารมณ์คุกรุ่นจะกลายเป็น ‘ช่างแม่-!’ หรือ ‘ช่างแม่(มัน)!’
* ตัดสิน ใจไม่ดี ขี้ลืม สมาธิสั้น ไม่มีความคิดริเริ่ม ความจำไม่ดี วิตกกังวล สภาวะจิตอันบิดเบี้ยวเหล่านี้จะเป็นในขณะที่คนเราเครียด
* นัก เขียนชื่อดังผู้ล่วงลับ ‘รงค์ วงษ์สวรรค์ เคยเขียนถึงความวิตกกังวลไว้ว่า การกังวลมันก็เหมือนกับนั่งอยู่บนเก้าอี้โยก คุณรู้สึกว่ากำลังเคลื่อนไหว แต่มันไม่เคยพาคุณไปถึงไหนได้เลย
* พวก สมบูรณ์แบบนิยมหรือเพอร์เฟ็กชันนิสต์ที่ทำอะไรต้องดีที่สุด เจ๋งที่สุด เยี่ยมที่สุด เก็บทุกเม็ด เป็นกลุ่มเสี่ยงที่จะมีภาวะทางความเครียดได้สูง
* ความ เครียดเป็นดั่งอุจจาระ ถ้าสะสมทีละนิดแล้วไม่รู้จักระบายออกมันอาจไปสั่งสมหมกเม็ดอยู่ที่ลำไส้ กระเพาะ เม็ดเลือด ต่อมน้ำเหลือง จนเป็นพิษ ‘มะเร็ง’
* ความ เครียด นอกจากเป็นรากของมะเร็งแล้ว ยังเป็นรากของโรคต่างๆอีกมากมาย เช่น ความดันโลหิตสูง แผลในกระเพาะอาหาร ไมเกรน ฯลฯ
* สุดปลายทางที่ความเครียดจะลากจูงความคิดไป มีอยู่ไม่กี่อย่าง คือฟั่นเฟือน บ้า หรือไม่ก็...ฆ่าตัวตาย
* การ ฆ่าตัวตายส่วนใหญ่เกิดจากอาการซึมเศร้า ว้าเหว่ สับสน เพราะเครียดที่ไม่สามารถปรับตัวเข้ากับสังคมที่ตัวเองอยู่ได้ หรือการเผชิญกับปัญหาที่เลวร้าย บีบคั้น กดดันจนสุดทน
* จาก สถิติของกรมสุขภาพจิตพบว่า ผู้หญิงมีแนวโน้มที่คิดจะฆ่าตัวตายและเครียดได้ง่ายกว่าและมีจำนวนมากกว่า ผู้ชาย แต่ผู้ชายกลับฆ่าตัวตายสำเร็จมากกว่าผู้หญิงถึง 4 เท่า เนื่องจากผู้ชายมักเลือกวิธีหนีความเครียดที่รุนแรง เช่น ยิงตัวตาย กระโดดตึก
* วิธี คลายเครียดที่ได้ผลชะงัด ง่ายๆ และไม่เสียตังค์ คือ การทำสมาธิด้วยการกำหนดลมหายใจเข้า-ออก ออกกำลังกาย และมองโลกในแง่ดี
* ‘ปล่อยวาง’ เป็นคำที่พูดง่ายแต่ทำยาก
* มอง ให้ดีความเครียดคือทุกข์ชนิดหนึ่ง คล้ายเกิด แก่ เจ็บ ตาย ไม่มีใครหลีกลี้หนีพ้น เป็นสิ่งที่ทุกคนต้องจำทนและเรียนรู้ เหมือนท่อนหนึ่งในเพลง Live & Learn ของบอย โกสิยพงษ์ ที่ร้องว่า “อยู่ที่เรียนรู้ อยู่ที่ยอมรับมัน ตามความคิดสติเราให้ทัน อยู่กับสิ่งที่มี ไม่ใช่สิ่งที่ฝัน และทำสิ่งนั้นให้ดีที่สุด”
* สังเกต ดีๆ ใน (ไร้)สารานุกรมฉบับนี้ทุกหัวข้อมีคำว่า ‘เครียด’ ปรากฏอยู่ ยกเว้นหัวข้อหนึ่ง ซึ่งข้าพเจ้าอยากให้คุณๆ ลองหาดู ไม่แน่ เผลอๆคุณอาจได้ความเครียดเป็นรางวัล (ฮา)
เสงี่ยม เหนียมสตรี
