ถ้าใครคิดว่าเราเป็นคนชาติเดียวที่กินแมลงแล้วละก็เข้าใจผิดครับ มีอีกหลายชาติที่กินแมลงเหมือนเรา
มีอยู่ชาติหนึ่งที่นิยมกินมดพันธุ์พิเศษราคาสูง จนถึงกับเอาไปปรุงเป็นอาหารวิเศษประจำท้องถิ่นของตนเองทีเดียว
ชาว เมือง Silveiras ที่มีจำนวนประมาณ 6,000 คน ในบราซิลนิยมกินมดพันธุ์ Icas หรือพันธุ์นางพญามดเป็นอาหารพิเศษมาแต่ดึกดำบรรพ์ เมืองนี้ตั้งอยู่ระหว่างเมือง S?o Paulo กับ Rio de Janeiro (เมืองที่มีรูปปั้นพระเยซูขนาดใหญ่อยู่บนเขาริมทะเล)
มดพันธุ์นี้ เป็นอาหารพิเศษที่นิยมกันในหมู่คนบราซิลที่มาจากถิ่นอื่นด้วย ผู้คนขับรถนับเป็นร้อยๆ กิโลเมตรมาเมืองนี้เพื่อซื้อเอาไปทำอาหาร อย่างว่าแหละครับ ถือว่าเป็น ยาโป๊วชั้นเลิศและเป็นยาปฏิชีวนะตามธรรมชาติ (Natural antibiotics)
ชาวพื้นเมืองซึ่งคืออินเดียนแดงใน ทวีปอเมริกาใต้นับเป็นสิบเป็นร้อยชั่วคนที่ถือว่า มดพันธุ์นี้เป็นแหล่งของโปรตีนสำคัญแทนปลาและลิงป่า
ฤดูที่มันออกมา จากใต้ดินก็คือเมื่อฝนเริ่มตกในเดือนตุลาคมและพฤศจิกายน มันถูกไล่ด้วยน้ำจนอยู่ใต้ดินอีกไม่ได้ ตลอดเวลาไม่กี่อาทิตย์นั้นมันก็กลายเป็นอาหารและเป็นช่วงเวลาที่คึกคักสุด ของเมืองนี้ ชาวบ้านไล่จับมันแล้วเอามาล้างใส่ช่องแข็งตู้เย็นไว้บริโภคเองและขายบรรดา นักกินที่แห่กันมาซื้อ
มดนางพญานั้นทั้งอ้วนและตัวใหญ่ มีขนาดใหญ่ได้ถึงประมาณ 2-2.5 เซ็นติเมตร และดุได้เรื่อง ถ้ากินดิบๆ แบบจับใส่ปากเลยเหมือนที่หลายคนกินจะมีรสชาติคล้ายมิ้นต์
อย่างไรก็ ดี ปีที่ผ่านไปมีจำนวนที่จับได้น้อยลงเพราะถูกฆ่าโดยยาฆ่าแมลงที่ใช้กับต้น ยูคาลิปตัสที่เพิ่งปลูกกันมากในแถบนั้นเพื่อเอาเยื่อมาทำกระดาษ
ชาว บ้านแถบนั้นไม่คิดจะส่งออกไปต่างประเทศเหมือนที่ทำกันในโคลัมเบีย ที่นั่นเขากินมดพันธุ์ Atta เดียวกัน ซึ่งมีชื่อเรียกว่า "hormigas culonas" หรือมดพันธุ์นางพญาก้นใหญ่ ชาวบ้านที่นั่นส่งออกไปฝรั่งเศสและอังกฤษ ซึ่งเขาจะเอาไปจุ่มในช็อกโกแล็ตและขายในร้านไฮโซ ราคาแพงเพราะเป็นของพิเศษ
การ กินมดพันธุ์นางพญาของบราซิลของคนกลุ่มนี้ทำให้เกิดความรังเกียจในคนบราซิล อื่นๆ และชาวโลกเพราะมันดูป่าเถื่อน โหดร้าย ไม่มีอะไรจะกินแล้วหรือไร อย่างไรก็ดีสำหรับคนที่เข้าใจคำว่าวัฒนธรรม การกินมดกินแมลงไม่ใช่เรื่องแปลกประหลาด บรรพบุรุษของมนุษย์ก็ล้วนกินสิ่งเหล่านี้ซึ่งมีอยู่ในธรรมชาติโดยเป็นแหล่ง โปรตีนสำคัญเพื่อความอยู่รอดจนพวกเรามีชีวิตเกิดขึ้นมาได้
ใน ภาพยนตร์ฮอลลีวู้ดบางครั้งมีการพูดถึงการกินแมลงในบ้านเรา รายการโชว์สิ่งประหลาดก็มักนำไปดูร้านขายแมลงทอดในบ้านเราจนคนทั่วโลกอาจคิด ไปว่ามีเฉพาะในบ้านเรา
ทั้งที่จริงแล้วการกินแมลงนั้นมีอยู่ทั่วไป ในอินเดีย พม่า ลาว เขมร บราซิล โคลัมเบีย อีกหลายประเทศในอเมริกาใต้
ชาวพื้นเมืองในออสเตรเลียในรัฐควีนส์แลนด์กินมดเขียวทั้งที่เป็นตัวๆ และเอาไปบี้ในน้ำเพื่อให้ได้น้ำที่มีรสชาติเปรี้ยวถูกปาก
ความเปิดเผยของสังคมเรา ไม่ว่าจะเป็นการกินหนอนมะพร้าว ("รถด่วน") ตั๊กกะแตนปาทังก้า สารพัดแมลง งูเงี้ยวเขี้ยวขอ รวมไปถึงตัวเงินตัวทอง และอื่นๆ ทำให้คนต่างประเทศเผลอนึกว่าคนไทยเป็นคนประหลาดชาติเดียวที่กินสิ่งเหล่านี้
ความจริงแล้วคนชาติอื่นๆ โดยเฉพาะในอาฟริกา อเมริกาใต้ เอเชีย ล้วนบริโภคแมลงและตัวประหลาด (รวมทั้ง เก้งเอ๋ง) ด้วยกันทั้งสิ้น
ประเพณี กินมดนางพญาสืบทอดมาจากคนพื้นเมืองของบราซิลที่ปัจจุบันผสมผสานกับคนผิวขาว โดยเฉพาะคนโปรตุกิส (บราซิลเป็นประเทศเดียวในอเมริกาใต้ที่พูดโปรตุกิส ไม่พูดภาษาสเปน) ที่ไปตั้งรกรากมานับร้อยๆ ปีจนมีประชากรรวมทั้งประเทศ 190 ล้านคน ซึ่งในจำนวนนี้ร้อยละ 48 เป็นคนผิวขาว ร้อยละ 44 เป็นลูกผสมฝรั่งกับคนพื้นเมือง ผิวดำร้อยละ 7 (จำเปเล่ได้ไหมครับ)
บราซิล เป็นประเทศใหญ่โตจนถูกนับเป็นส่วนหนึ่งของ "มหาอำนาจ BRIC" ในโลกคือบราซิล-รัสเซีย-อินเดีย-จีน บราซิลเป็นประเทศที่ใหญ่สุดในอเมริกาใต้ และใหญ่เป็นอันดับห้าของโลกทั้งในมิติจำนวนประชากร (3 ใน 4 เป็นคาทอลิก) และพื้นที่ ร่ำรวยด้วยทรัพยากรธรรมชาติ
และสำคัญที่สุดคือเป็นอภิมหาอำนาจลูกหนังของโลก แค่นี้ก็เหลือพอจะตื่นเต้น นอกจากจะกินมดกินแมลงเหมือนพวกเราแล้ว
ใน Wikipedia หรือเอ็นโซโครพีเดียออนไลน์ภายใต้หัวข้อ ant มีการพูดถึงการกินแมลงและไข่มดในบ้านเรา (แถมมีรูปด้วย) ตลอดจนระบุว่ายำไข่มดแดงเป็นอาหารที่มาจาก ภาคอีสาน ซึ่งที่จริงแล้วกินกันในทุกภาคและกินกันมายาวนาน จนไม่รู้ว่ามันเริ่มมาจากที่ใด
มนุษย์แสวงหาสารเปลี่ยนโลหะให้กลาย เป็นทองและยาอายุวัฒนะมานับพันปี เมื่อหาทั้งสองอย่างไม่ได้เพราะไม่มีก็หันมาหายาโป๊วแทนในแทบทุกวัฒนธรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในทวีปเอเชียซึ่งดูจะมีศรัทธาในพืชสมุนไพรและสัตว์มากกว่า โลกตะวันตก เนื่องจากสัตว์และพืชอยู่รอดได้ง่ายกว่าในอากาศอบอุ่น
มดนางพญาของบราซิลจะรอดจากยาฆ่าแมลงและความบ้าคลั่งของรสนิยมและอำนาจซื้อที่ เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วของประชาชนหรือไม่ คนที่จะตอบได้ก็คือคนบราซิลเอง การเห็นคุณค่าของทั้งชีวิตมันและวัฒนธรรมดั้งเดิมของการกินอาจนำไปสู่จุด สมดุลได้ในอนาคต ตราบที่คนบราซิลตระหนักถึงทั้งสองลักษณะ
กินกรวด กินถนน กินดาวเทียม เขายังกินกันได้เลย นับประสาอะไรกับการกินมดกินแมลงที่บรรพบุรุษของเรากินกันมาแต่ดึกดำบรรพ์
การกินมดของคนบราซิลและคนไทยไม่ใช่เรื่องน่าประหลาดถึงแม้จะไม่ใช่สิ่งน่ากินก็ตาม
ที่น่าประหลาดก็คือการที่สังคมอื่นเห็นว่าการกินสิ่งเหล่านี้เป็นเรื่องน่ารังเกียจหรือป่าเถื่อนเอามากๆ
อาหารสมอง
วีรกร ตรีเศศ
มติชนออนไลน์ 31 มกราคม พ.ศ. 2554
